تشخیص و درمان اختلالات ذهنی

دکتر بتول دادخواه

بیشتر افراد با کارکرد مغز آشنا هستند و می دانند که کنترل بسیاری از اجزای بدن برعهده مغز است ولی باید گفت مغز به تنهایی نمی تواند این کار انجام دهد و باید بسیاری از اجزا دست به دست هم دهند تا این کار سخت و مهم به درستی انجام شود!

همیشه دیده اید در کنار واژه مغز، اعصاب می آید زیرا این اعصاب هستند که می توانند اطلاعات را از مغز دریافت کنند و به دیگر اجزای بدن ارسال نمایند. به همین جهت مغز به همراه نخاع و اعصاب دربردارنده آن دستگاه عصبی نامیده می شود از این رو در صورتی که هر یک از بخش های دستگاه عصبی آسیب ببیند نه تنها عملکرد کل سیستم عصبی با مشکل مواجه می شود بلکه عملکرد کلی بدن را نیز با مشکل مواجه می کنند.

اختلالات مربوط به مغز و اعصاب

اختلالات مربوط به مغز و اعصاب طیف عظیمی از بیماری ها را شامل می شود که ممکن است حتی برخی از آنها نشنیده باشید. و یا با برخی از آنها همچون آلزایمر آشنایی داشته باشد، بیماری آلزایمر، بیماری که مربوط به مغز است و به دلیل عدم کارکرد مناسب مغز بوجود می آید. درمان این دست از بیماری ها، راهی جز پیشگیری و استفاده از دارو نیست. آلزایمر و بسیاری از اختلالات حافظه بخش کوچکی از مراجعات به متخصص مغز و اعصاب است. متخصص مغز و اعصاب در تشخیص و درمان انواع اختلالات مغزی و دستگاه عصبی تخصص دارد از این رو در این مقاله به طور مفصل به بررسی وظایف متخصص مغز و اعصاب و بیماری های مرتبط با این متخصصان پرداخته ایم.

نورولوژی چیست؟

آیا تا به حال واژه نورولوژی به گوشتان خورده است؛ و آیا می دانید این واژه برگرفته از چیست؟ نورولوژی از دو واژه نور ولوژی ساخته شده است. نورو در لغت به معنای علم مربوط به عصب و لوژی به معنای شناختن یا شناسی است. از روی هم قرار گرفتن این دو واژه به یک رشته پزشکی دست می یابیم که مربوط به علوم اعصاب و مغز و بیماری های مرتبط به آن است. رشته نورولوژی به دو دسته نورولوژیست به معنای متخصص مغز و اعصاب و نوروسرجری به معنای جراح مغز و اعصاب تقسیم می شود. نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب پزشکی است که در زمینه بیماری های مغز و اعصاب و ستون فقرات تخصص دارد. اینگونه متخصصین پس از اتمام دوره های پزشکی عمومی و گذراندن چهار سال دوره تخصصی مغز و اعصاب به این تخصص دست می یابند از این رو قادرند به تشخیص و درمان غیر جراحی اختلالاتی از قبیل اختلالات مغز، نخاع و اعصاب و عضلات دربردارنده نخاع بپردازند. همچنین نکته قابل توجه که اغلب افراد از آن غافل هستند این است که متخصصین مغز و اعصاب قادرند اختلالات مربوط به ستون فقرات را نیز بررسی و درمان کنند.

جراح مغز و اعصاب!

البته متخصص مغز و اعصاب را با جراح مغز و اعصاب اشتباه نگیرید؛ جراح مغز و اعصاب یا نوروسرجری تخصصی جدا از نورولوژیست است و در صورتی که بیمار نیاز به جراحی مغز داشته باشد متخصص مغز و اعصاب، بیمار را به یک جراح مغز و اعصاب با تجربه سوق می دهد زیرا نورولوژیست تخصصی در زمینه جراحی ندارد و نمی تواند جراحی انجام دهد. پس به طور کلی می توان گفت بررسی و ارزیابی اولیه و درمان های غیر جراحی بر عهده نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب است و در صورت تسکین نیافتن درد به کمک درمان های غیر جراحی، در این صورت باید از جراح مغز و اعصاب کمک گرفت. اما برخی بیماری های دستگاه عصبی و ستون فقرات همچون تومور مغزی، تنگی کانال نخاعی نیز وجود دارد که تشخیص و درمان از همان ابتدای بیماری باید توسط جراح مغز و اعصاب صورت بگیرد.

بیماری های مرتبط به متخصص مغز و اعصاب

به دلیل پیشرونده بودن بیماری های مغز و اعصاب، باید هرچه سرعتر به یک نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد زیرا هر چه مراحل درمانی اینگونه بیماری ها سریعتر آغاز شود تشخیص و درمان آن راحتر است و از پیشرفت بیماری جلوگیری می شود. اما سوالی که در میان مطرح است برای درمان چه بیماری هایی باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد؟ یا بیماری های مرتبط به متخصص مغز و اعصاب شامل چه مواردی می باشد؟ اگر به هر دلیل دچار علائمی از قبیل موارد زیر شدید پیشنهاد می شود به یک نورولوژیست مراجعه کنید:

  • ابتلا به انواع سردرد در تمامی نقاط جمجمه
  • سرگیجه و احساس سنگینی و سبکی غیر طبیعی در سر
  • بیهوشی غیر طبیعی و پایین آمدن سطح هوشیاری
  • اختلال در حافظه
  • اختلال در تکلم و صحبت کردن
  • اختلال در حفظ تعادل
  • اختلال در راه رفتن
  • ضعف در اندام ها

علایم بیماری های سیستم مغز و اعصاب کدامند:

سردرد (پشت چشم،پیشانی،صورت،پس سر)
سرگیجه، وزوز گوش، دوبینی
تاری دید ناگهانی، عدم تعادل
اختلالات خواب،اضطراب،افسردگی،بیقراری،پرخاشگری
اختلال حافظه و یادگیری،تشنج،کاهش سطح هوشیاری
بیقراری درپاها بخصوص در شب
اختلالات حرکتی بصورت لرزش،کندی و سفتی اندامها.
کاهش قدرت عضلات بصورت ناگهانی ویا تدریجی
گزگزومورمور ویا بی حسی دراندام ها بدون درد
درد باشروع ناگهانی و یا تدریجی درناحیه گردن و کمربا انتشار به اندامها .

باید بدانید درد و خشکی دست و پا همراه با کندی یا لرزش ناشی از بیماری مفاصل نبوده و ممکن است شروع بیماری پارکینسون باشد.

شایع ترین بیماری های مغز و اعصاب

زیرا اینگونه علائم نشانه دهنده بیماری های دستگاه عصبی هستند که از شایع ترین بیماری های مغز و اعصاب که برای درمان آن هر چه سریعتر باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمود شامل:

  • انواع سردردها شامل سردرد میگرنی، عصبی، سردرد خوشه ای و…
  • بیماری عروق مغزی همچون خونریزی مغزی و تنگی عروق مغز
  • بیماری اختلال حرکتی یا بیماری پارکینسون
  • بیماری صرع و حملات تشنجی
  • بیماری فراموشی یا آلزایمر
  • بیماری دمانس عقلی
  • بیماری ام اس
  • سکته مغزی
  • تومورهای مغزی
  • تومورهای نخاعی
  • اختلالات مربوط به خواب
  • تشخیص و درمان انواع کمردرد و گردن درد
  • بیماری آفازی ( اختلالی که در پی آن، بیمار تکلم خود را از دست می دهد)
  • بیماری آتاکسی ( به ناهماهنگی و بی نظمی در حرکات عضلات را آتاکسی می گویند)

متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات

با توضیح مفصلی که در مورد متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات و حوزه کاری اینگونه متخصصین داده شد مطمئننا تا حدودی با وظایف این متخصصین آشنا شدید اما گروهی دیگری از پزشکان هستند شامل روانپزشکان یا متخصصان اعصاب و روان، که حوزه کاریشان شبیه به متخصص مغز و اعصاب است از این رو هنوز بسیاری از افراد بر سر دوراهی انتخاب هستند و هنوز نمی دانند هنگام مواجه با مشکلات روانی به کدام متخصص مراجعه کنند. البته برخی از اختلالات روانی نیز وجود دارند که بوسیله جراح مغز انجام میگیرند و در حوزه درمانی به اصطلاح جراحی اختلالات روانپزشکی شناخته می شوند.

متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک

متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک، روان درمانی است که در زمینه بیماری های روانی تخصص دارد و به تشخیص و پیشگیری و درمان اختلالات رفتاری، فکری و عاطفی می پردازد. روانپزشک، یک شنوده خوبی است که از مهارت بالایی در شنیدن سخنان بیمار و گفتار خوبی در برقراری ارتباط دارد و با دوره هایی که گذارنده است می تواند به بررسی وضعیت ذهنی و فیزیکی بیماران بپردازد. از این رو با برگزاری جلسات مشاوره و تجویز دارو کمک زیادی در بهبودی بیماران می کند. روانپزشکان در اغلب موراد تنها به درمان خود بیمار می پردازند نه بیماری به گونه ای که با صحبت کردن و بدون تجویز دارو به درمان علائم بیماری می پردازند و دارودرمانی و بستری شدن در بیمارستان و استفاده از روش های درمانی کمی تهاجمی تر همچون الکتروشوک، به عنوان مراحل بعدی درمانی در نظر گرفته می شود که توسط روانپزشک ارائه می شود و حالا نکته مهمی که باعث شده در این بخش به توضیح حیطه کاری روانپزشکان بپردازیم، بررسی تفات های متخصص مغز و اعصاب و متخصص اعصاب و روان می باشد.

 تشخیص و درمان اختلالات ذهنی

متخصص اعصاب و روان به تشخیص و درمان اختلالات ذهنی و روانی می پردازد؛ اما یک متخصص مغز و اعصاب در زمینه اختلالات دستگاه عصبی یعنی مغز و نخاع تخصص دارد و از انواع روش های درمانی استفاده می کند تا علائم بیماری را سرکوب کند و در جلسات مراجعه به اینگونه متخصصین، خبری از مشاوره دادن و صحبت کردن نمی باشد. برای مثال در بیماری دو قطبی مراحل اولیه بیماری توسط روانپزشک و به کمک درمانی و جلسات مشاوره انجام می شود و در صورت بهبود نیافتن علائم بیماری متخصص اعصاب و روان بیمار را به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع می دهد تا با بکار گیری روش های درمانی تهاجمی تر به بهبود علائم بیمار بپردازد.

بهترین متخصص مغز و اعصاب

به دلیل نقش مهمی که مغز و اعصاب در کنترل عملکرد بدن بر عهده دارد، علاوه بر درمان سریع و به موقع که رکن اصلی درمان یک بیماری است انتخاب یک متخصص مغز و اعصاب خوب و با تجربه نیز موضوع مهم دیگری است که تاثیری زیادی در روند بهبودی بیمار دارد. زیرا اگر یک متخصص با تجربه باشد سریع می تواند علت بیماری را تشخیص دهد و روند درمانی بیمار را آغاز کند.

از این رو بهترین متخصص مغز و اعصاب کسی است که:

  • مهارت بالایی در تصمیم گیری و تشخیص بیماری داشته باشد و تشخیص را تنها بسنده به استفاده از روش های تصویر برداری همچون ام آر آی و سی تی اسکن نکند.
  • متخصص که به دانش روز آگاه باشد و روزانه با کسب اطاعات لازم، دانش خود را در زمینه مغز و اعصاب افزایش دهد،
  • علاوه بر مهارت ارتباطی بالا و خوش رو بودن، که مشخصه اصلی یک پزشک خوب است؛ یک متخصص خوب کسی است که بسیار دلسوز، با وجدان و به فکر بیمار باشد تا از این طریق بتواند اعتماد بیمار را نسبت به خود جلب کند. این ویژگی را میتوان با پرس جو کردن از بیمارانی که قبلا توسط آن پزشک ویزیت شده اند، بدانید.
  • از انجام آزمایش های پر تکرار و بی دلیل که هزینه بالایی دارد و نیاز به پروسه زمانی طولانی مدت است، جلوگیری کند زیرا بیماری های مغز و اعصاب جزو بیماری هایی که رشد تصاعدی دارند و اتلاف وقت ممکن خطرات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

یک متخصص مغز و اعصاب خوب را زمانی می توان شناخت که از رزمه کاری مناسبی برخوردار باشد از این رو نمونه افرادی که توسط این متخصص به بهبودی کامل دست یافته اند بسیار زیاد است. اینگونه پزشکان را به راحتی می توان پیدا کنید زیرا این متخصصان به دلیل مهارت بالایی که دارند بسیار مشهور هستند.

سوال خود را مطرح کنید :


پاسخی بگذارید