واژه استرس را اولین بار هانس سلیه در دهه چهل میلادی (حدود هفتاد سال قبل) به‌کار برد. او لغت استرس را از حوزه فیزیک و مکانیک اقتباس کرد. البته بعدها نوشت که لغتی که او مد نظر داشت، تنش یا Stress نبوده و بیشتر منظورش Strain یا کرنش بوده است اما به علت ضعف در زبان، در درک معنی آنها اشتباه کرده است.

امروز معنا و مفهوم استرس بسیار فراتر از یک استعاره مکانیکی است. بنابراین دیگر چندان مهم نیست که هانس سلی در ابتدا مفهوم این کلمه را درست درک کرده است یا نه. معمولاً در آموزش مدیریت استرس به سبک هانس سلی، بحث استرس و انواع استرس را با تقسیم استرس به استرس مثبت و استرس منفی آغاز می‌کنند. در واقع با توجه به این‌که استرس می‌تواند شکل مثبت هم داشته باشد، تأکید می‌کنند که استرس به ذات خود منفی نیست؛ بلکه می‌توان مثبت یا منفی باشد. استرس مثبت،  Eustress و استرس منفی،  Distress نامیده می‌شود.

تعریف علمی استرس

اگر چه تعریف‌های بسیار متنوعی از استرس ارائه شده است، ولی ما ترجیح می‌دهیم در متمم، تعریف استرس را بر اساس الگوی پیشنهادی ریچارد لازاروس (Richard Lazarus) در نظر بگیریم.

این تعریف علاوه بر معتبر بودن، ویژگی مثبت دیگری هم دارد و آن این‌که بر پایه‌ی مدیریت منابع (Resource Management) شکل گرفته است. از آن‌جا که مدیریت منابع در چارچوب آموزشی متمم جایگاه ویژه‌ای دارد، این تعریف با مجموعه الگویی که شما در متمم می‌آموزید، هم‌سو‌تر است:

استرس  شرایط یا احساسی  است که در آن، فرد  از لحاظ ادراکی  بر این باور است که  مجموع خواسته‌ها و انتظاراتی  که از او وجود دارد، فراتر از منابع، امکانات و توانمندی‌های در اختیار اوست.

دو مفهوم متفاوت از واژه استرس

قبل از اینکه وارد بحث تعریف استرس بشویم، باید یک تفکیک بسیار مهم را مورد توجه قرار دهیم. زمانی که از استرس و تعریف استرس حرف می‌زنیم ممکن است دو مفهوم کاملاً متفاوت مد نظر ما باشد:

استرس به معنای پاسخ بدن ما به عوامل استرس زا

استرس به معنای فشار بیرونی و عوامل استرس زا

اگر بخواهیم دقیق‌تر صحبت کنیم، بهتر است در این موارد از اصطلاح عامل استرس بیرونی یا  Stressor (استرسور) استفاده کنیم.

استرس به عنوان عکس‌العمل ما نسبت به استرسورها و عوامل بیرونی

گاهی اوقات، استرس عکس‌العمل ما به وضعیتی است که در آن قرار داریم. این عکس‌العمل ممکن است به شکل ذهنی، فیزیولوژیک و یا رفتاری بروز کند. حتماً برای شما هم پیش آمده که بگویید: الان نمی‌توانم بر روی خواندن این نامه تمرکز کنم، چون خیلی استرس دارم. یا اینکه با دوست یا همکار خود درگیری لفظی پیدا کرده باشید و به او بگویید: مرا ببخش. این روزها خیلی دچار استرس هستم. یا اینکه در یک جلسه، بخشی از اعداد و ارقام داخلی و سِری شرکت خودتان را مطرح کنید و بعداً بگویید: انقدر استرس داشتم و تحت فشار روانی بودم که نفهمیدم نباید آن ارقام را بگویم. در این حالت، منظور ما از استرس، پاسخ بدن به عامل استرس زا و فشارهای روانی است.

درمان استرس

مهارت‌های ارتباطی توانایی و قابلیت‌هایی هستند که شخص به کمک آنها می تواند با دیگران ارتباط مؤثرتر و بهتری برقرار نماید و وی را قادر می‌سازد تا عواطف و نیازهایش را به درستی بیان کند. مهارت‌های اجتماعی به تعامل‌های اجتماعی موفقیت‌آمیز، درک اجتماعی و انتخاب پاسخ‌های سودمند در روابط اجتماعی و استقلال در زندگی کمک می‌کند.

بهبود مهارتهای اجتماعی

مهارت‌های ارتباطی شامل ارتباط‌های کلامی و غیر کلامی است:

ارتباط کلامی مانند سوال کردن، همدردی نشان دادن و پاسخ دادن به طرف مخاطب است.

ارتباط غیر کلامی مانند نحوه نشستن، حرکات دستها و سر، ارتباط چشمی و از این قبیل.

مهارتهای ارتباطی مستلزم شناخت فرد از خود و آگاهی از رفتارهای اجتماعی مثل نحوه ابراز وجود، گفتگوی موثر، برقراری ارتباطات دوستانه و صمیمانه و … است.

راهکارهای پیشنهادی متخصص مغز و اعصاب

• سعی کنید با شخصی که تازه ملاقات
  می‌کنید، یک یا دو مورد از اطلاعات شخصی خود را با او تبادل کنید.
• در مورد سرگرمی‌ها و علائق خود با دیگران صحبت کنید و در این مورد از آنها نیز جویا شوید.
• سعی کنید در محل‌های عمومی به رفتارهای مقبول اجتماعی دقت کنید و از آنها الگوبرداری نمایید.
• سرعت صحبت کردن و تون صدای مناسب را در موقعیت‌های اجتماعی متفاوت تمرین کنید.
• سعی کنید از لطیفه‌های جالب و غیر زننده در جمع دوستان و خانواده استفاده کنید.
• برای بهبود روابط خود، گوش دادن فعال را تمرین کنید و به صحبت دیگران توجه و دقت کنید.
• برای تمرین برقراری ارتباط کلامی، از تلفنی به مراکز خدماتی آغاز نمایید.
• با مطالعه روزنامه و مجلات متداول د رجامعه سعی کنید اطلاعات شخصی خود را از رویدادها و مسائل اجتماعی بالا ببرید و از آنها در ارتباطات خود با دیگران استفاده کنید.
• سعی کنید ابراز وجود یا رفتارهای قاطعانه را با خانواده و دوستان خود تمرین کنید و از رفتارهای کاملا منفعلانه و پرخاشگرانه اجتناب کنید.
• برای ابراز وجود، نظر و احساس خود را در مورد موضوعات مورد بحث بیان کنید.
• تا آنجا که می‌توانید در میهمانی‌ها و مجامع عمومی شرکت کنید.
• متناسب با مکانی که در آنجا حضور پیدا می‌کنید، لباس خود را انتخاب کنید.
• زمان مناسبی را برا ی صحبت با دیگران انتخاب کنید و از پر حرفی و یا سکوت بیش از حد بپرهیزید.