تشخیص سریع سکته مغزی!
دکتر بتول دادخواه: با ایجاد اختلال در خونرسانی به بخشی از مغز٬ سلول‌های آن ناحیه عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند که به آن سکته مغزی می‌گویند. بعد از بروز سکته مغزی، باید بیمار را به سرعت در بیمارستان بستری کنیم تا از بروز صدمات دائمی به مغز جلوگیری شود. عوارضی که بعد از سکته مغزی ایجاد می‌شود بستگی به محل سکته و وسعت بافت‌های گرفتار شده مغز دارد.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن، جریان خون یک قسمت از مغز در اثر یک لخته خونی یا یک رگ خونی پاره شده، به‌طور ناگهانی و جدی مختل می‌شود. انتقال سریع بیمار به بیمارستان در این موضوع بسیار حیاتی است. اگر سکته مغزی به دلیل لخته خون روی داده باشد، می‌توان با دادن دارو، وسعت صدمه مغزی را محدود و روند بهبود را سریع‌تر کرد.
سکته مغزی در چه افرادی رخ می دهد؟
سکته مغزی به طور شایع‌تر در سنین بالا و نیز در افرادی که دچار فشار خون بالا یا برخی دیگر اختلالات گردش خون هستند، رخ می‌دهد.
علائم سکته مغزی
آثار سکته مغزی وابسته به حجم و بخشی از مغز است که دچار آسیب شده است. در برخی موارد، این وضعیت می‌تواند کشنده باشد؛ با این حال، اکثر افراد پس از سکته مغزی، به‌طور کامل بهبود پیدا می‌کنند.
چگونه سکته مغزی را تشخیص دهیم؟
در فردی که دچار سکته مغزی شده است، ممکن است موارد زیر وجود داشته باشند:
- مشکلاتی در تکلم و بلع
- ناتوانی در نشان دادن دندان ها به علت از کار افتادن بخشی از صورت
- از دست دادن قدرت یا حرکت در اندام‌ها
- سردرد شدید و ناگهانی
- وضعیت ذهنی منگ و هیجان‌زده که می‌تواند با مستی اشتباه گرفته شود.
- از دست رفتن هوشیاری به‌طور ناگهانی یا تدریجی
نشانه های سکته مغزی
- ضعف
- کرختی یا حتی فلج شدن صورت و اندام‌های فوقانی و تحتانی یک طرف بدن
- ناتوانی در حفظ تعاد
- اختلال در تکلم
- اشکال در بلع
- اشکال در درک وضعیت و موقعیت
- دو بینی یا تاری دید
- سردرد شدید و ناگهانی
- از دست دادن حافظه
- اختلال در قضاوت
- سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی
- بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
- ناتوانایی در انجام حرکات ظریف
در سکته‌های مغزی شدید رخ می‌دهد و ممکن است قسمت‌هایی از مغز که کنترل تنفس و فشار خون را بر عهده دارند، گرفتار شود. همچنین این احتمال وجود دارد شخص به اغما رفته و فوت کند. این اتفاق در ۱۰ تا ۱۵ درصد افرادی که به سکته‌های مغزی مبتلا می‌شوند، رخ می‌دهد.
تشخیص زودهنگام سکته مغزی
تشخیص عارضه سکته مغزی می‌تواند کمک چشمگیری به جلوگیری از آن یا کاهش آسیب‌های سکته مغزی داشته باشد. پیش بینی عاقبت یک سکته مغزی بسیار دشوار است و بستگی زیادی به عوامل ایجاد کننده آن دارد؛ معمولا یک سوم افراد بعد از سکته مغزی به بهبودی کامل یا نسبتا کامل می‌رسند. یک سوم دیگر از افراد نیز دچار ناتوانی‌های دائمی می‌شوند. اگر مشکلاتی که برای افراد بعد از سکته مغزی ایجاد شد در طول شش ماه بهبود نیابد، احتمالا تبدیل به مشکلات دائمی می‌شوند.
در درمان سکته مغزی ثانیه‌ها نیز اهمیت دارند. وقتی اکسیژن به مغز نمی‌رسد، مرگ سلول‌های مغز در چند دقیقه آغاز می‌شود. به شرط مصرف داروهای متلاشی کننده لخته خون در سه ساعت ابتدایی پس از بروز سکته مغزی، می‌توان از گسترش آسیب دیدن مغز کاهش داد. در بیشتر موارد سکته‌های مغزی، درمان‌های توانبخشی مانند فیزیوتراپی و گفتاردرمانی چه در بیمارستان و چه در خانه ضروری است.
چگونه به فردی که سکته مغزی کرده کمک کنیم؟
- اگر بیمار بیهوش است، راه تنفسی او را باز و تنفس را کنترل کنید؛ آماده باشید تا در صورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ قفسه سینه را آغاز کنید.
- اگر بیمار نفس می‌کشد، وی را در وضعیت بهبود قرار دهید. با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. تا زمان رسیدن نیروهای امداد پزشکی، علایم حیاتی (سطح پاسخ‌دهی، نبض و تنفس) را کنترل و ثبت کنید.
- هرگز نباید چیزی برای خوردن یا نوشیدن به بیمار سکته مغزی داد چرا که سکته مغزی می‌تواند عمل بلع را با مشکل روبه‌رو کند و فرد بیمار دچار خفگی شود.
- اگر بیمار هوشیار است، به او کمک کنید تا دراز بکشد به طوری که سر و شانه‌هایش مختصری بالاتر از تنه، روی چیزی تکیه کند.
- سر بیمار را به سمت مبتلا خم کنید و یک حوله روی شانه او قرار دهید تا هرگونه ترشحی را جذب کند.
- هر لباسی را که ممکن است تنفس بیمار را دچار اختلال کند، باید از تن بیمار خارج و یا دکمه های آن را باز کرد تا تنفس به راحتی انجام شود.
- در هر صورت فورا با اورژانس تماس گرفته تا بیمار به مراکز درمانی منتقل و ادامه درمان در آنجا صورت گیرد.
عوارض سکته مغزی
عوارض سکته مغزی از عوارض خفیف و گذرا مانند تاری دید تا عوارض فلج کننده دائمی یا حتی مرگ را شامل می‌شود. در بیشتر افراد علایم سکته مغزی به سرعت و در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه بعد از وقوع سکته خود را نشان می‌دهند و بسته به محل ضایعه بسیار گسترده است.
مراقبت‌های بعد از سکته مغزی
- اقدامات توانبخشی و فیزیوتراپی با هدف بهبود حسی- حرکتی
- جابجا کردن مرتب بیمار و استفاده از تشک مواج برای جلوگیری از زخم بستر
- مراقبت تنفسی جهت تخلیه بهتر خلط و تنفس موثرتر بیمار
- مراقبت دستگاه ادراری
جزو مراقبت‌های بعد از سکته مغزی قرار دارند. با توجه به این که سکته مغزی اثرات مادی، معنوی و اجتماعی بسیاری دارد، به همین دلیل پیشگیری بهتر از درمان است. پس آشنایی افراد جامعه با علل اصلی بروز سکته مغزی می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در زمینه جلوگیری از بروز آن ایفا کند.
عوامل بروز سکته مغزی
- تغذیه نامناسب و مصرف غذاهای چرب
- کم تحرکی
- تنفس هوای ناسالم و استرس
- مصرف دخانیات
- کهنسالی
- وجود سابقه سکته مغزی در خانواده
- جنسیت و نژاد
از عوامل موثر در بروز سکته مغزی هستند که خارج از کنترل انسان قرار دارند. سکته مغزی مردان را بسیار بیشتر از زنان تهدید می‌کند، با این وجود زنان در بیشتر مواردی که سکته مغزی بروز می‌کند جان خود را از دست می‌دهند. سکته مغزی، آفریقایی – آمریکایی تبارها، سرخ پوست‌ها و اسکیموها را بیشتر از سایر نژادها تهدید می‌کند.
پیشگیری از سکته مغزی
- تغییر عادات زندگی مانند کم کردن میزان چربی در رژیم غذایی
- ترک سیگار و قلیان
- استفاده از گیاهانی مانند سیر زنجبیل و زردچوبه
این مواد غذایی با جلوگیری از لخته شدن خون و خواص ضد التهابی در پیشگیری از بروز سکته مغزی موثر هستند. همچنین رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات و غلات سبوس‌دار به بهبود کیفیت زندگی و طول عمر افراد کمک شایانی می‌کند.
راه‌های تشخیص سکته مغزی
کلمه FAST را به خاطر بسپارید و با این کلمه خود یا فرد مشکوک را آزمایش کنید و سکته مغزی را تشخیص دهید.
- F(face): از فرد مورد نظر بخواهید لبخند بزند. به دنبال علائم افتادگی صورت در یک سمت باشید
- A (Arms) . از بیمار بخواهید دست هایش را بالا ببرد. ببینید که آیا در بالا بردن یکی از آن ها دچار مشکل می شود یا خیر
- s(speech). از او بخواهید یک عبارت را تکرار کند
- T(time زمان را از دست ندهید. اگر فرد علائم سکته مغزی را داشت بلافاصله با اورژانس ۱۱۵تماس بگیرید.
نوار عصب و عضله توسط دکتر بتول دادخواه متخصص مغز و اعصاب
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
