هایپرتونی (اسپاستیسیته) چیست؟

هایپرتونی اسپاستیک زمانی اتفاق می افتد که بخشی از بدن دارای تون عضلانی بیش از حد باشد و حرکت را دشوار کند. هیپرتونی اسپاستیک بر عضلات تأثیر می گذارد و ممکن است در نتیجه باعث بیماریهای زیر شود:

• سکته مغزی
• آسیب مغزی
• مولتیپل اسکلروزیس
• ناتوانی مادرزادی یا آسیب نخاع

هیپرتونی اسپاستیک ممکن است ناشی از بیماری یا آسیب باشد و عضله پیامی از اعصاب و سیستم حرکتی دریافت نکند.

علت بروز هیپرتونی اسپاستیک

اغلب، اسپاستیسیتی زمانی رخ می دهد که آسیب نخاعی یا مغزی وجود داشته باشد. ترومای نخاع ناحیه زیر محل آسیب را به صورت تصاعدی تحت تأثیر قرار می دهد. این وضعیت در هر فردی به طور متفاوتی ایجاد می شود. گاهی اوقات هفته ها طول می کشد، در حالی که در برخی دیگر فورا اتفاق می افتد. علائم در ابتدا ممکن است کوچک به نظر برسند، و برخی از افراد ممکن است تا زمانی که تشدید نشود، به دنبال درمان نباشند. در موارد دیگر، یک انقباض خفیف است که به اشتباه به عنوان یک عملکرد ارادی اشتباه گرفته می شود، اما غیرارادی است و ممکن است نشانه هیپرتونی اسپاستیک باشد. فقط ماهیچه هایی که تحت تاثیر اعصاب حرکتی قرار می گیرند دچار اسپاسم می شوند.

«اسپاستیسیته» به چه معناست؟

تعاریف مختلف مربوط به این بیماری اغلب به جای یکدیگر استفاده می شود. افراد معمولاً همه آنها را در یک دسته قرار می دهند یا متوجه نمی شوند که این نشانه اسپاستیسیتی است. به عنوان مثال، اسپاسم عضلانی اسپاسم است، اما اسپاسم عضلانی ممکن است برای هر کسی، با یا بدون آسیب، اتفاق بیفتد.

گره عضلانی نمونه رایج اسپاسم عضلانی است. این اسپاسم ها را در پاها، بازوها، ران ها، دست ها و دنده ها خواهید دید. اسپاسم عضلانی در اثر استفاده بیش از حد یا کم استفاده از عضلات، خستگی، استرس، منیزیم کم یا پتاسیم کم ایجاد می شود. اغلب می توانید کشش یا استراحت کنید و اسپاسم از بین می رود. اگر اسپاسم مکرر اتفاق بیفتد، ارزیابی پزشکی مهم است. اسپاسم نادر معمولاً جای نگرانی نیست.

اسپاستیسیتی یک انقباض غیرارادی است و اسپاسم های مکرر در عضلات را توصیف می کند. هایپرتونی زمانی است که یک عضله در حال استراحت اسپاستیسیته بیش از حد داشته باشد و در برابر حرکت مقاومت کند. در موارد شدید، عضله به کشش دستی نیز پاسخ نمی دهد. تون اصطلاحی برای حرکت غیرقابل کنترل متناوب عضلانی بدون سفتی است، مشابه هیپرتونی. در نهایت، کلونوس یک نوع اسپاستیسیته با الگوی ریتمیک و پیوسته است. احساس ضربان در عضله، معمولاً در پا یا بازو است.

علائم هایپرتونی اسپاستیک

علائم هیپرتونی اسپاستیک بسته به وضعیت عصبی بیمار متفاوت است. کاهش حس در بدن می تواند به این معنی باشد که اسپاستیسیتی بیمار به صورت دیس رفلکسی اتونومیک (AD) ظاهر می شود. ممکن است علائمی مانند:

• رفلکس های بیش فعال
• حرکات غیر ارادی
• کلونوس (Clonus) یا اسپاسم لرزشی
• درد
• افزایش تون عضلانی
• اسپاسم های مکرر

کودکانی که از هیپرتونی اسپاستیک رنج می برند ممکن است در رشد آنها اختلال به وجود بیاید. هنگامی که افراد در انجام فعالیت های روزانه مانند بهداشت اولیه با مشکلاتی مواجه می شوند، عوارض شایع می شوند. وضعیت غیر طبیعی ممکن است منجر به مشکل در تنفس شود. هر عارضه ای فقط وضعیت را بدتر می کند و نیاز به تغییر در برنامه درمانی دارد.

پس از آسیب نخاعی، استراحت و تحت نظر بودن پزشک برای دریافت روش های درمان مهم است. در ابتدا، ماهیچه‌ها سست هستند، اما به محض رسیدن به علامت شش هفته، ماهیچه‌ها شروع به تشکیل اسپاسم می‌کنند. بیماران سکته مغزی می توانند بلافاصله اسپاستیسیتی را مشاهده کنند و بیماران آسیب مغزی ممکن است بعد از یک هفته علائمی را مشاهده کنند. با این حال، هر کس تجربه متفاوتی خواهد داشت.

فرآیند تشخیص آسیب های نخاعی و عصبی

هنگامی که از یک آسیب سیستم عصبی مانند آسیب نخاع یا مغز رنج می برید، بر نورون های حسی و حرکتی شما تأثیر می گذارد. سیستم عصبی بسیار پیچیده است. بنابراین لازم است که متخصص شما را بررسی کند و وضعیت شما را تشخیص دهند. برای تشخیص اسپاستیسیتی و تعیین نوع آن، باید یک ارزیابی کامل پزشکی انجام دهید که شامل مراحل زیر است:

• بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی
• معاینه فیزیکی
• ام آر آی یا سی تی یا هر دو
• نوار عصب و عضله

ارزیابی سیستم عصبی شامل:

• حالت ذهنی
• معاینه حسی – بینایی، چشایی، بویایی، تعادل و لامسه
• معاینه حرکتی – قدرت، گروه های عضلانی و رفلکس ها

آزمایش هر عصب و عملکرد عضلانی پس از ضربه به نخاع و تعیین احتمال عارضه، هایپرتونی اسپاستیک و درمان ضروری است.

آیا هیپرتونی اسپاستیک قابل درمان است؟

هنگامی که این بیماری تشخیص داده شد دادید، پزشک می تواند یک برنامه درمانی برای بیمار پیاده کند. ابتدا، پزشک درمان های بدون نسخه مانند تمرینات ورزشی و کشش های عضلانی سبک را پیشنهاد می کند.