دکتر بتول دادخواه: تیک های عصبی حرکات ماهیچه ای غیرقابل کنترل هستند که در یک حرکت تکراری و نامنظم رخ می دهند. تیک‌های حرکتی می‌توانند در قسمت‌های مختلف بدن ظاهر شوند، در حالی که تیک‌های صوتی از طریق پاک کردن گلو، بو کردن، غرغر کردن و سایر صداهای تکراری آشکار می‌شوند.

از طرف دیگر تیک های عصبی حرکات یا صداهای غیرریتمیک و غیرارادی تکراری هستند که ناگهانی رخ می دهند. تیک های عصبی را باید از عادات عصبی، مانند جویدن ناخن ها، که می تواند پاسخی به اضطراب باشد، متمایز کرد.

تیک ها در اوایل دوران کودکی ایجاد می شوند و در پسران بیشتر از دختران دیده می شود. به طور کلی، تیک یک اختلال موقتی است که پس از حدود یک سال یا بیشتر ناپدید می شود. با این حال، موارد شدیدی از اختلال تیک مزمن وجود دارد که برای چندین سال ادامه دارد. اختلال تیک مزمن وضعیتی است که شامل حرکات سریع غیرقابل کنترل یا طغیان های صوتی است.

انواع تیک های عصبی

تیک ها به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

• حرکتی
• صوتی

تیک‌های حرکتی شامل حرکات غیرارادی ناگهانی است، در حالی که تیک‌های صوتی فرد صداهای خاصی مانند زمزمه یا پاک کردن گلو را تولید می‌کند.

تیک های حرکتی عبارتند از:

• پلک زدن و چشمک زدن غیر طبیعی
• حرکات اضافه در انگشتان دست و ایجاد صدا با آن ها
• تکان دادن سریع و بدون دلیل سر
• بالا کشیدن بینی و ایجاد صداهای بی دلیل از آن
• دست زدن به اجسام و افراد دیگر بدون دلیل خاص به صورت غیر ارادی
• کندن ناخن، گاز گرفتن لب یا زبان
• حرکات بیش از حد زبان در دهان
• ایجاد صداهای بی دلیل با تکرار کلماتی که در محیط شنیده می‌شوند (تقلید صدا)
• شکلک درآوردن با صورت
• حرکات سریع و آسیب زننده برای گردن
• تلاش در جهت دست زدن به سقف یا کف اتاق
• خوردن انگشتان پا
• تکان دادن بی دلیل شانه‌ها
• ژست گرفتن

تیک های صوتی عبارتند از:

• سرفه کردن‌های بی علت
• درآوردن صدای حیوانات به صورت غیر ارادی و ناگهانی
• خُرخُر و فِش فِش، هیس هیس کردن‌های مداوم و بی­ علت
• تکرار یکسری عبارت‌های قابل تشخیص و یا نامفهوم خود به خود یا شنیده شده در محیط پیرامون
• آه و ناله کردن‌های مداوم و بی علت
• بوکشیدن افراد یا هوای اطراف به شکلی محسوس
• توهین کردن بی علت­ و ناگهانی به افراد نزدیک
• اختلال در سخن گفتن

همچنین دو نوع تیک عصبی وجود دارد:

• ساده
• پیچیده.

تیک های ساده تنها برای چند ثانیه با تعداد کمی از عضلات درگیر باقی می مانند که عبارتند از:

• تکان دادن گردن
• چشمک زدن
• گریم صورت
• پاکسازی گلو
• بو کشیدن
• غرغر کردن

تیک های پیچیده بیشتر دوام می آورند و چندین ماهیچه را درگیر می کنند.

تیک های حرکتی پیچیده عبارتند از:

• حرکات دست
• چمباتمه زدن
• پریدن
• بوییدن مکرر یک شی
• لمس مکرر یک شی

تیک های صوتی پیچیده عبارتند از:

• گفتار مکرر (palilalia)
• تکرار گفتار شخص دیگری (اکولالیا)
• به زبان آوردن کلمات زشت (کوپرولالیا)

آیا تیک ها از علائم اضطراب هستند؟

هنگامی که مضطرب هستید، ممکن است تیک هایی مانند لرزش چشم، پاها، بازوها یا اسپاسم در عضله گلو را تجربه کنید. این تیک ها نشانه ای از اضطراب هستند که در نتیجه تنش عضلانی ناشی از استرس رخ می دهد. هنگامی که مضطرب هستید، بدن آدرنالین بیشتری ترشح می کند. اضطراب باعث ترشح این هورمون به عنوان یک واکنش جنگ یا گریز در پاسخ به یک تهدید می شود. به عنوان مثال، اگر در خیابانی راه می‌روید و با جمعیتی مواجه می‌شوید که در حال شورش هستند، بدن شما ممکن است به طور خودکار خون و اکسیژن بیشتری را به ماهیچه‌ها و ریه‌های شما پمپ کند تا بتوانید از میان جمعیت عبور کنید.

متخصصان پزشکی پیشنهاد می کنند که تیک زمانی رخ می دهد که بدن به حالت بقا می رود. حالت بقا، موقعیتی است که مغز و بدن برای مقابله با مشکلات و استرس بنا به تجربه های گذشته خود عکس العمل نشان می دهد. برخی از اختلالات اضطرابی شامل تیک در میان علائم آنها می شود. با این حال، باید توجه داشت که اختلالات اضطرابی شایع ترین علت تیک نیستند.

۱٫ اختلال اضطراب فراگیر (GAD)

اختلال اضطراب فراگیر جایی است که به طور کلی احساس تنش، استرس و نگرانی می کنید. این احساسات حتی زمانی که هیچ علت قابل شناسایی وجود ندارد یا علت غیرمنطقی به نظر می رسد، ادامه می یابد. وقتی GAD دارید، ممکن است همیشه نگران کار، خانواده، پول و سلامتی خود باشید، اما ممکن است نتوانید علت دقیق نگرانی را مشخص کنید. علائم GAD عبارتند از:

• تنش عضلانی
• سردرد
• خستگی مزمن
• لرزش غیر قابل کنترل
• سرگیجه
• تحریک پذیری
• توده در گلو

۲٫ اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)

اختلال اضطراب اجتماعی باعث می شود در موقعیت های اجتماعی به شدت احساس اضطراب کنید. هنگامی که شما SAD دارید، می توانید به شدت خودآگاه شوید و ترس از اینکه کسی اعمال شما را تماشا می کند و قضاوت می کند، بر شما غلبه می کند.

در عین حال، ممکن است از اعمال خود احساس خجالت کنید و از معاشرت بترسید. فوبیای اجتماعی (نام دیگری برای این بیماری) و GAD علائم مشابهی از SAD دارند.

چگونه اضطراب باعث ایجاد تیک می شود؟

اضطراب باعث آزاد شدن انتقال دهنده های عصبی یا مواد شیمیایی مورد استفاده بدن برای ارسال پیام به عضلات می شود. وقتی اضطراب را تجربه می کنید، انتشار این مواد شیمیایی علیرغم عدم نیاز به حرکت عضلات را تحریک می کند.

در نتیجه عضلات شما حرکت می کنند یا منقبض می شوند. هایپرونتیلاسیون یا تنفس سریع یکی دیگر از عوارض جانبی اضطراب است. هنگامی که به طور طبیعی نفس می‌کشید، ریه‌های شما با دم اکسیژن دریافت می‌کنند، سپس در بازدم دی اکسید کربن آزاد می‌کنند. تهویه بیش از حد به این معنی است که شما بیشتر بازدم می کنید و دی اکسید کربن بیش از حد آزاد می کنید در حالی که اکسیژن کافی دریافت نمی کنید. هنگامی که سطح دی اکسید کربن کاهش می یابد، رگ های خونی مسئول خون رسانی به مغز منقبض می شوند. این باعث می شود که شما احساس سبکی سر، گزگز انگشتان و در نهایت از دست دادن هوشیاری کنید.

درمان و مدیریت تیک عصبی

اگر از تیک رنج می برید، مهم است که راهبردهایی برای سرکوب و مدیریت آنها یاد بگیرید. مشاوره می تواند در کم کاری موثر باشد. پزشک با ارزیابی وضعیت فیزیکی و سابقه پزشکی می تواند تشخیص دهد که تیک دارید. شما باید جزئیات علائم خود، زمان شروع تیک و تعداد دفعات بروز آن را به پزشک خود ارائه دهید. پزشک شما ممکن است برخی یا همه چهار آزمایش زیر را برای رد هر گونه بیماری دیگر تجویز کند:

• آزمایشات خون
• ام آر آی یا سی تی اسکن مغز
• الکترومیوگرام عضلانی (EMG)
• تست هدایت عصبی

اگر پزشک تأیید کند که شما تیک های اضطرابی دارید، شما را برای ارزیابی و درمان بیشتر به روانشناس یا روانپزشک ارجاع می دهد. این متخصصان سلامت روان می توانند روان درمانی و یا دارو را به عنوان گزینه های درمانی ارائه دهند.

انجام اقدامات پیشگیرانه برای اضطراب یکی دیگر از روش های مفید برای کاهش احتمال حرکت غیرقانونی عضلات است. این اقدامات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییر در رژیم غذایی
• خواب کافی (تقریباً هشت ساعت در شب)
• اجتناب از نوشیدنی های انرژی زا یا کافئین بیش از حد
• هیدراته ماندن
• ورزش منظم

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

تیک ها معمولا یک اختلال موقتی هستند که پس از مدتی از بین می روند. با این حال، اگر شما یا یکی از عزیزانتان حرکات غیر ارادی را تجربه می کنید، به خصوص اگر ادامه پیدا کند، حتماً در اسرع وقت با پزشک متخصص مشورت کنید. هر حرکت غیر ارادی غیر طبیعی ممکن است نیاز به بررسی توسط متخصص مغز و اعصاب داشته باشد.