دکتر بتول دادخواه – متخصص مغز و اعصاب

سکته مغزی که در واقع به معنای آسیب بافت مغز به دنبال انسداد یکی از رگهای خونرسان مغز است، یکی از بیماریهای ناتوان کننده و دومین علت مرگ و میر در کشور ما، ایران، است.

بروز سکته مغزی و درمانهای اولیه

پس از بروز سکته مغزی و درمانهای اولیه در چند روز ابتدایی، بهترین راه برای پیشگیری از سکته مغزی مجدد، علاوه بر کنترل دقیق عوامل خطر شامل فشار خون بالا، دیابت، چربی خون بالا، مصرف سیگار و بی تحرکی؛ بررسی علت ایجاد سکته مغزی است.

دو علت شایع در ایجاد سکته مغزی عبارتند:

• از تنگی شریانهای کاروتید در گردن
• نامنظمی ریتم قلب به نام فیبریلاسیون دهلیزی

که در صورت درمان مناسب این دو بیماری در صورت وجود، احتمال بروز مجدد سکته مغزی تا حدود زیادی کاهش می یابد. در اینجا به بررسی تک تک این عوامل خواهیم پرداخت.

داروهای ضد سکته مغزی

داروهای ضد پلاکت که مانع تجمع پلاکتها در عروق و لذا مانع انسداد عروق و سکته مغزی می شوند شامل آ اس آ (آسپیرین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) است که بر اساس صلاحدید پزشک معالج شما، ممکن است یکی از این دو دارو و یا هردو دارو باهم برای شما تجویز گردد.
استاتینها شامل آتورواستاتین، روزواستاتین، سیمواستاتین و لواستاتین در واقع داروهای پایین آورنده چربی خون هستند که با توجه به اثرات دیگری از جمله اثرات ضد التهابی در عروق و نیز جلوگیری از تنگی پیشرونده عروق؛ برای تمام بیماران مبتلا به سکته مغزی توصیه میشوند. به زبان ساده میتوان گفت این داروها برای جلوگیری از سکته مجدد مغزی در تمام بیماران با سابقه سکته مغزی توصیه میشوند حتی اگر بیمار چربی خون بالا نداشته باشد.

 پیشگیری از سکته مغزی

• برای بررسی علت سکته مغزی در بیماران مبتلا به سکته مغزی، بررسی تنگی عروق گردنی و نیز بررسی عملکرد و ریتم قلبی در تمام بیماران توصیه می شود.
• برای بررسی تنگی عروق گردنی از روشهای تصویربرداری مختلفی از جمله سونوگرافی داپلر رنگی، یا سی تی انژیوگرافی و یا ام آر آنژیوگرافی میتوان استفاده کرد. در صورتیکه تنگی قابل ملاحظه در شریانهای کاروتید بیمار دیده شود، براساس صلاحدید پزشک معالج ممکن است از روشهای مختلف جراحی یا آنژیوگرافی برای باز کردن این تنگی و جلوگیری از سکته مجدد بهره برد.

علائم سکته مغزی

در بیشتر افراد علایم سکته مغزی به سرعت و در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه بعد از وقوع سکته خود را نشان می‌دهند. علایم هر سکته مغزی بستگی به قسمتی از مغز دارد که دچار گرفتاری شده‌است. این علایم امکان دارد شامل موارد زیر گردد:

۱-ضعف و کرختی صورت وبازوها یا پاها به خصوص در یک طرف بدن (همی پارزی)

۲-فلج صورت. بازو و پاها در همان طرف (همی پلژی)

۳-عدم تعادل و لنگ زدن (آتاکسی)

۴-اختلال در تکلم یا در درک کلام (دیس آرتری)

۵-اشکال در بلع (دیس فاژی)

۶-کرختی و سوزش قسمت‌های بدن-اشکال در درک وضعیت و موقعیت (پارستزی)

۷-دو بینی-تاری دید یا از دست دادن بینایی به خصوص در یک چشم

۸-سردرد شدید و ناگهانی

۹-از دست دادن حافظه کوتاه مدت وطولانی مدت-اختلال در قضاوت

۱۰-سرگیجه بدون دلیل و سقوط ناگهانی

۱۱-بی‌اختیاری ادرار و مدفوع

۱۲-اشکال در پیدا کردن کلمات و…

هنگام سکته مغزی

سکته مغزی هنگامی رخ می‌دهد که یک لخته خونی باعث انسداد شریان‌ خون‌رسان به مغز می‌شود (سکته مغزی ایسکمیک) و یا یک رگ خونی مغز پاره شده و خونرسانی به بخشی از مغز متوقف می‌شود (سکته مغزی هموراژیک). در عرض چند دقیقه پس از این حادثه سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. دلیل سکته مغزی هر کدام از این موارد که باشد، باید دقت داشت که با وقوع سکته مغزی بیمار در خطر مرگ قرار خواهد گرفت.

علائم هشدار سکته مغزی

سکته مغزی مانند سکته قلبی علایم هشدار دهنده ای دارد که با شناخت و جدی گرفتن آن می توان از عوارض جبران ناپذیر آن جلوگیری نمود . مورد قابل تامل این است که حمله مغزی یا سکته مغزی گذرا مانند:

• حمله قلبی همراه با درد
• تنگی نفس و عرق سرد.
• لکنت زبان
• کجی صورت
• ضعف یک از اندامها یا نیمه بدن
• بی حسی صورت ویا اندامها
• سرگیجه دوبینی تاری دید

حتی برای ۱تا ۲ دقیقه میتواند در صورت عدم رسیدگی منجر به معلولیت دایم یا حتی مرگ گردد . این علایم در افراد بالای ۴۰ سال، سیگاری، چاق، فشار خون بالا ، دیابتی، و یا افراد پر استرس جدی تر می باشد .