چهار رگ اصلی در دو طرف گردن وجود دارد که کار خونرسانی به مغز و گردش خون  را به عهده دارند. دو رگ کاروتیدی و دو رگ ورتبرال، رگهای کاروتید در دو طرف گردن و در قسمت پائینی احساس می شوند، رگهای ورتبرال در پشت گردن و در نزدیکی ستون فقرات قرار گرفته اند که در معاینات فیزیکی احساس نمی شوند. پارگی رگ مغز (همین رگهای گردنی) می تواند باعث ایجاد سکته مغزی شده و عوارض جبران ناپذیری را برای بیمار به وجود بیاورد.

چرا پارگی رگ مغز اتفاق می افتد؟  

دیواره رگها از سه لایه مختلف تشکیل شده که با وجود بافتهای مختلف هر کدام خصوصیات خاص خودشان را دارند، پارگی رگهای مغز زمانی اتفاق می افتد که یک بریدگی در شریان اجازه بدهد تا خون در بین دیواره های رگ جاری شده و این بافت ها را از هم جدا کند.

• پارگی شریان گردن می تواند در هر کدام از این رگها اتفاق بیافتد و یا به طور همزمان در چند شریان رخ دهد و باعث ایجاد شرایطی برای سکته مغزی شود.
• برخی از شرایط و بیماری های ژنتیکی مانند بیماری نشانگان اهلرز-دنلوس، نشانگان مارفان، دیسپلاژی فیبروماسکولار و آترواسکروز افراد را در معرض گرفتگی رگ مغز قرار می دهد.
• پارگی رگ مغز و گردن در این بیماران اسپانتانئوس (خود به خود) نامیده می شود به این معنی که بدون هیچ ضربه ای به سر و یا گردن ایجاد می شود.
• همچنین در شرایط عمومی مانند، بلند کردن اجسام سنگین، دستکاری در عمل های زیبایی، صدمه دیدن گردن در تصادفات سنگین و یا ضرباتی مانند سقوط از دیوار نیز ممکن است پارگی رگ مغز و یا گردن اتفاق بیافتد.
• سیگار کشیدن و فشار خون بالا خطر پارگی رگ مغز را افزایش می دهد، در برخی شرایط پروسیجرهای تشخیصی تهاجمی نیز باعث ایجاد خطر می شود.

پیشروی پارگی رگ مغز 

زمانی که یکی از لایه های بافتی دیواره رگ دچار پارگی می شود خون به درون لایه های رگ نفوذ می کند و همزمان با تجمع در این محل دچار لختگی شده و اگر لخته خون به اندازه ای بزرگ شود که در جریان خونرسانی به مغز ایجاد اختلال کند می تواند باعث سکته مغزی شود و نیز در یک حالت خطرناک دیگر ممکن است فشار خون با کندن لخته ها و انتقال آنها به رگهای درون مغز باعث سکته دیگری باشد، بنابراین تشخیص گرفتگی رگ گردن و یا پارگی این رگها از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا از عوارض ثانویه آن جلوگیری شود.

بسته به محلی که جراحت و یا بریدگی رگ اتفاق افتاده باشد، ممکن است خون در محلی که خونریزی اتفاق افتاده است تجمع کرده و حالتی به نام پزودوآنوریم یا همان شبه آنوریسم ایجاد کند، این آنوریسم ایجاد شده اگر در محل مغز بوده باشد می تواند دچار شکستگی و خونریزی مغزی شود که به آن خونریزی ساب آراکنوئید یا زیرعنکبوتیه می گویند، به ندرت آنوریسم ایجاد شده در رگ گردن دچار پارگی می شود ولی همین پزودوآنوریسم می تواند با فشار به ساختارهای اطراف آن علائمی را ایجاد کند، گاهی اوقات پزودوآنورسم پس از تشخیص اولیه گرفتگی شریان ایجاد می شود.

علائم گرفتگی رگ گردن 

در مواردی سکته مغزی اولین نشانه گرفتگی رگ گردن است، این حالت به درمان سریع و اورژانسی نیاز دارد تا بیمار به سرعت درمانهای اولیه را دریافت نموده و از عوارضی که ممکن است تا آخر عمر وی را درگیر کند نجات پیدا کند.

علائم ممکن است طی چند ساعت تا چند روز خودنمایی کند، حتی در بیمارانی که در اثر صانحه دچار آسیب دیدگی شده اند.

علائم عمومی شامل درد در ناحیه گردن، صورت علی الخصوص در اطراف چشم و همین طور سردرد می باشد، دوبینی، افتادگی پلک، شنیدن صدای وزوز در گوش، کاهش قدرت چشایی و بی حسی در یک طرف بدن

سکته مغزی ممکن است چند روز، چند ساعت و یا چند هفته بعد از شروع این علائم اتفاق بیافتد، این علائم جزء اصلی ترین علائم گرفتگی رگ گردن هستند.

تشخیص گرفتگی رگ گردن

هنگاهی که یک بیمار با این علائم به پزشک مراجعه می کند، پزشک احتمالا از طریق تصویربرداری های مختلف سعی می کند تا شرایط رگهای خونرسان و شریان های گردن و مغز را بررسی نماید، برخی از این تصویربرداری ها عبارتند از

سی تی آنژیو مغز

این نوع تصویربرداری یک نوع تصویربرداری کمتر تهاجمی است که در آن با استفاده از تکنولوژی سی تی اسکن و یک کنتراست رنگ برای ارائه یک تصویر سه بعدی و دقیق از عروق استفاده می کنند.

ام آر آی

یکی دیگر از تصویربرداری های غیر تهاجمی که می تواند کمک کند تا گرفتگی عروق گردن مشخص شود، این روش از امواج رادیویی برای تهیه تصاویری از شریانهای کاروتید و ورتبرال استفاده می کند.

این روش همچنین می تواند ابعاد و تغییراتی را که در رگها ایجاد می شود، همچنین وجود لخته خون در رگها و یا وجود پزودوآنوریسم و نیز آسیب های وارده به مغز را مشخص نماید.

سونوگرافی داپلر کاروتید

یک روش تصویربرداری به کمک دستگاه سونوگرافی می باشد که می تواند جریان خون و میزان انسداد در شریان های مغزی را برآورد نماید، این روش غیر تهاجمی بوده و با کمک دو عدد پروپ سونوگرافی که بر روی سطح پوست لغزانده می شود و با کمک امواج صوتی و انعکاس این امواج قادر به تولید تصاویر از رگها و جریان خون در آنها می باشد، در نتیجه میزان و چگونگی جریان خون به صورت آن تایم و در لحظه برررسی می شود.

دکتر بتول دادخواه متخصص مغز و اعصاب