نشانگان دالان مچ دست یا سندرم تونل کارپال، یکی از شایعترین دردهای نوروپاتی است که در نتیجه فشردگی عصب میانی در ناحیه دالان مچ دست ایجاد می‌شود. عصب میانی، حس را در انگشتان شست، نشانه، انگشت سبابه و قسمتی از انگشت حلقه را تأمین می‌کند. این عصب پالس‌هایی را به عضلاتی که به سمت شست می‌روند می‌رساند. سندرم تونل کارپال ممکن است در یک یا هر دو دست ایجاد شود.

تورم مچ دست باعث فشار ایجادکننده سندرم تونل کارپال یا سندرم تونل مچی می‌شود. این عارضه ممکن است باعث بیحسی، ضعف و احساس گزگز در دست در نزدیکی انگشت شست شود. احتمال ابتلا به این سندرم در زنان بین ۴۰ تا ۶۰ ساله بسیار بالا است. زنان باردار نیز در اواخر دوران بارداری به علائم کوتاه مدت این عارضه دچار می‌شوند. زنانی که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کنند، در سنین یائسگی هستند یا داروی استروژن مصرف می‌کنند بیشتر مستعد ابتلا به گرفتگی مچ دست هستند.

علت بروز گرفتگی مچ دست

تونل کارپال یک مسیر استخوانی و رباطی باریک و سخت در کف دست است. عصب میانی و تاندون‌ها در کانال کارپال قرار دارند. تونل کارپال در برخی مواقع ممکن است به دلیل التهاب و تحریک تاندون‌ها یا به دلیل تورم‌های دیگر باریک شده و بر عصب میانی فشار وارد کند.

احساس‌ها در کف دست، انگشت شست و سه انگشت توسط عصب میانی کنترل می‌شوند. عصب میانی همچنین عضلاتی که انگشت شست را به سمت کف دست برای لمس انگشتان دیگر حرکت می‌دهد را کنترل می‌کند. فشار وارده بر این عصب باعث ایجاد درد، بیحسی و ضعف در دست و مچ دست شده که ممکن است به سمت بازوها و حتی شانه‌ها نیز کشیده شود. سندرم تونل کارپال ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شود. به هر حال، اگر فرد به طور مکرر، مچ دست خود را حرکت دهد، در معرض لرزش قرار داشته باشد و به طور مداوم از انگشتان دست خود استفاده کند مانند تایپ کردن بیشتر در معرض ابتلا به این سندرم قرار می‌گیرد. در برخی مواد ممکن است ابتلا به سندرم تونل کارپال دلیل مشخصی نداشته باشد.

برخی دلایل شایع ابتلا به سندرم گرفتگی مچ دست:

• حرکات و مانورهای مکرر
• استفاده مکرر از ابزار دستی لرزشی
• فشار کاری
• بارداری، به عنوان مثال به دلیل ادما یا احتباس مایعات
• روماتیسم مفصلی التهابی یا دیژنراتیو
• کم‌کاری تیروئید
• دیابت
• آسیب‌دیدگی مانند دررفتگی یا شکستگی مچ دست
• مشکلات ساختاری در مچ دست
• ضایعات مچ دست
• کیست یا تومور در تونل کارپال
• پرکاری و بیش فعالی غده هیپوفیز
• هر گونه تورم یا التهاب در اطراف تاندون‌ها

علائم گرفتگی مچ دست

معمولاً علائم به صورت تدریجی پیشرفت می‌کنند.علائم اولیه غالباً در هنگام شب یا در هنگام صبح احساس می‌شوند. بیماران ممکن است نیاز به تکان دادن دست خود در هنگامی که از خواب بیدار می‌شوند داشته باشند. ناراحتی نیز ممکن است باعث بیدار شدن مکرر آنها در هنگام شب شود. علائم شایع ابتلا به سندرم تونل کارپال:

• درد
• بیحسی
• احساس گزگز

این علائم در شست و در انگشت بعدی آن و نیمی از انگشت حلقه ایجاد می‌شوند و ممکن است به بقیه قسمت‌های دست و ساعد نیز کشیده شوند.

با پیشروی این بیماری، علائم ممکن است در هنگام روز هم ادامه داشته باشند. ممکن است فرد قدرت مشت کردن دست خود و نگه داشتن اجسام کوچک در دست را نیز از دست بدهد. باز کردن یک بطری نوشابه، بستن دگمه‌ها یا تایپ کردن با کیبورد همگی کارهایی چالش‌برانگیز می‌شوند. در صورتی که این عارضه را تحت درمان قرار ندهید، عضلات کف انگشت شست ممکن است از کار بیفتند و فرد ممکن است توانایی تشخیص سرما و گرما را به وسیله انگشتان دست خود از دست بدهد. علائم، پس از استفاده از دست آسیب‌دیده تشدید می‌شوند. احساس سوزش، گزگز و درد تشدید شده و بازو و قسمت‌های دیگر دست نیز دچار وضعیت مشابهی شوند.

تشخیص گرفتگی مچ دست

برای  تشخیص ابتلا به سندرم کانال کارپال باید ضربات آهسته‌ای به مچ دست زد و احساس گزگز یا بیحسی در انگشتان را بررسی کرد. یک روش آزمون دیگر این است که به مدت یک دقیقه مچ دست را خم کرده یا آن را بالای سر نگه داشت. در صورت احساس درد، بیحسی یا گزگز ممکن است فرد به سندرم تونل کارپ مبتلا شده باشد. به هر حال این آزمایش‌ها، نتایج قطعی ندارند.

معمولاً پزشک عمومی ابتلا به سندرم تونل کارپال را پس از سؤال کردن در مورد علائم و معاینه دست و مچ دست برای بررسی نشانه‌های ضعف در عضلات اطراف انگشت شست تشخیص می‌دهد. همچنین نحوه کار کردن دست و مچ دست نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. برخی از آزمایش‌هایی که در تشخیص ابتلا به سندرم تونل کارپال به کار برده می‌شوند عبارتند از:

علامت تینل

پزشک به آرامی ضرباتی به عصب میان در مچ میزند تا ببیند که آیا بیمار احساس بیحسی یا گزگز در یک یا چند انگشت از انگشتان دست خود می‌کند یا نه.

علامت فالن

بیمار پشت دستان خود را به هم فشار می‌دهد تا مچ دست او خم شود. اگر در مدت زمانی در حدود یک دقیقه، احساس بیحسی یا گزگز کرد احتمالاً عصب میانی دست او آسیب دیده است.

نوار عصب و عضله

الکترودها روی دست و مچ دست قرار داده می‌شوند. شوک‌های الکتریکی کوچکی به دست‌ها وارد می‌شود. در این آزمایش سرعت انتقال پیام از عصب به عضلات اندازه‌گیری می‌شوند.

یک سوزن کوچک در عضله فرو برده می‌شود. فعالیت‌های الکتریکی روی صفحه نمایش نشان خواهند داد که آیا عصب میانی دچار آسیب‌دیدگی شده است یا نه و اگر عصب آسیب دیده است میزان و شدتان چقدر است.

ام آر آی 

در عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس، شکستگی یا وجود اختلالات دیگر مانند روماتیسم مفصلی مشخص می‌شوند. به کمک اسکن اولتراسوند نیز می‌توان ساختار عصب میانی را بررسی نمود. مطالعات نشان می‌دهد که ام آر آی برای تشخیص ابتلا به سندرم تونل کارپال مفید واقع نمی‌شود.

درمان گرفتگی مچ دست

هدف از انجام اقدامات درمانی، کاهش علائم و کاهش سرعت پیشروی سندرم کانال کارپال با کاهش فشار وارده بر عصب میانی است. ممکن است بیماری افرادی که علائم خفیفی دراند بدون نیاز به درمان ظرف مدت چند ماه بهبود یابد به خصوص اگر سن آنها کمتر از ۳۰ سال باشد یا این بیماری در دوران بارداری برای آنها اتفاق افتاده باشد. برای درمان این عارضه اقدامات مختلفی می‌توان انجام داد ازجمله:

• استراحت دادن به دست و مچ دست
• کمپرس سرد
• ماساژ برای رفع درد
• کنترل محرک‌ها
• ورزش
• آتل مچ دست
• تغییر در کار روزانه

نکته پایانی 

• سعی کنید مچ دست خود را در حالت خنثی فرار دهید
• برای برداشتن اشیا؛ به جای استفاده از انگشتان، از تمام دست خود استفاده کنید
• زمانی که تایپ می‌کنید، مچ دست خود را صاف نگه دارید به طوری که دستان شما کمی بالاتر از مچ دست قرار گیرند. زمانی که دست‌های شما در کنار بدنتان قرار گرفته‌اند، شانه‌های خود را آزاد کنید.