پیشگیری و درمان فلج مغزی کودک!
فلج مغزی به گروهی از بیماری های گفته می شود که در آن بیمار توانایی حرکت عضلات و هماهنگی آنها را از دست می دهد همچنین در موارد زیادی بینایی، شنوایی و احساسات نیز تحت تاثیر قرار می گیرند، به خاطر آسیبی که به قسمت مشخصی از مغز میرسد، حرکات ارادی یا غیر ارادی یا هر دو ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند.
فلج مغزی قطعا باعث کندی ذهن یا کاهش توانایی شناخت افراد نمی شود و به مرور زمان با افزایش سن بدتر نمی شود. بعضی از افراد با گذشت زمان وضعیتشان بهتر نیز میشود.
فلج مغزی چه علائمی دارد؟
علائم فلج مغزی از هر فرد به فرد یگر متفاوت است، در برخی افراد فلج مغزی باعث مشکلات حرکتی می شود و در موارد دیگر می تواند فرد را با مشکل در گرفتن و بلند کردن اشیا رو به رو کند، علائم ممکن است در طول زمان بهتر شوند و یا اینکه در جالت شدیدتری بیمار را درگیر کنند، این علائم بسته به قسمتی از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته است متفاوت خواهد بود.
تشخیص فلج مغزی
در صورتی که والدین کودکی از رشد او نگران هستند باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک از والدین راجع به سابقه ی رشد نوزاد و سابقه ی پزشکی مادر در هنگام بارداری سوالاتی میپرسد. پزشک کودک را معاینه کرده و توانایی های او مانند حرکت، تن عضلانی و رفلکس های او را مورد ارزیابی قرار میدهد. اگر ویژگی های جسمی کودک با سن او مناسب باشد، پزشک ممکن است او را به یک فیزیولوژیست برای ارزیابی رشد مهارت های ذهنی ارجاع دهد.
علائم فلج مغزی در کودکان
- در سنین نوزادی یا کودکی معمولا دیرتر از دیگر کودکان شروع به حرکتهای طبیعی و رفتاری مانند غلتیدن، نشستن بدون کمک و یا چهارپارفتن و لبخند زدن می کنند.
- غیرطبیعی بودن رشد عضلات (کم یا زیاد) که باعث سفت شدن بیش از حد آنها یا برعکس شل شدن عضلات
- صحبت کردن برای این کودکان سخت بوده و به کندی در حرف زدن پیشرفت می کنند
- آتاکسی یا عدم هماهنگی عضلات
- لرزش و یا حرکات عیر ارادی
- مشکل در راه رفتن
- مشکل در جویدن و بلع غذا
- مشکلات عصبی از جمله تشنج، مشکلات مغزی و نابینایی
- تمایل به استفاده از یک سمت بدن
- تلاش غیر عادی در شروع راه رفتن.
- به صورت غیر معمول دراز کشیدن.
- دامنه ی حرکت محدود داشتن.
- آتتوز که به معنی حرکات کند و غیر ارادی اندام است.
دیگر علائم فلج مغزی
- مشکل شنیداری یا بینایی
- ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع
- تشنج
- مشکل در مکیدن، خوردن و بلعیدن
- ترسیدن بی دلیل
نشانه ها معمولا از سه سالگی شروع می شوند.
فلج مغزی در کودک
این وضعیت معمولا قبل از تولد به وجود می آید و می تواند روی رشد بدن، عضلات، حرکت و درک حسی کودک در حین رشد تاثیرگذار باشد. وقایع مهم کودکی مانند شروع به راه رفتن و صحبت کردن در این کودکان دیرتر اتفاق می افتند. با این که این مشکلات قابل درمان نیستند، اما به مرور زمان پیشرفت هم نمیکنند و در ادامه ی زندگی به همان گونه باقی میمانند.
علت فلج مغزی چیست؟
بسیاری از بیماران cp یا فلج مغزی به دنیا می آیند ولی ممکن است در طول ماههای اول زندگی و یا سالهای ابتدایی این بیماری علائمی نداشته و بیماری نمود نکند ولی معمولا قبل از ۳ یا ۴ سالگی خود را نشان می دهد.
فلج مغزی معمولا قبل از تولد ایجاد می شود ولی امکان ایجاد این بیماری در حین تولد و یا در سالهای اولیه نیز هست. در موارد بسیاری علت فلج مغزی مشخص نیست ولی برخی از دلایل احتمالی در اینجا آورده شده
کنترل عضلات بدن در قسمتی از مغز به اسم مخچه انجام میشود. مخچه قسمت فوقانی مغز است، آسیب به مخچه قبل از شش سالگی باعث فلج مغزی میشود.
مخچه مسئول حافظه، توانایی یادگیری، مهارت های ارتباطی نیز هست. همین موضوع دلیل اختلال یادگیری و ارتباط در افراد دارای فلج مغزی است. آسیب مخچه میتواند باعث اختلال بینایی و شنوایی هم شود.
کمبود اکسیژن در زمان تولد نوزاد
تعدادی از نوزادان در هنگام زایمان و تولد ممکن است از اکسیژن کافی محروم شوند. در گذشته تصور میشد که این کمبود اکسیژن باعث فلج مغزی میشود.
در هر صورت با مطالعه ای که در سال ۱۹۸۰ انجام شد، مشخص شد که تنها ده درصد از فلج های مغزی به دلیل محرومیت از اکسیژن هنگام زایمان بوده است. اغلب آسیبی که قبل از تولد و در شش ماه اول بارداری به وجود آمده است علت آن است.
جهش ژنتیک
دانشمندان در تحقیقات فعلی به نبال ژنی هستند که عامل ایجاد فلج مغزی می شود، جهش ژنتیک یکی از دلایلی است که باعث می شود جنین دچار cp و با این بیماری متولد شود.
بیماری لوکومالاسی
لوکوماسی در اصطلاح به نواحی کیستیک در ماده سفید مغز گفته می شود، این بیماری نوعی از آسیب است که به دلیل فقر اکسیژن در رحم روی ماده ی سفید مغز جنین اثر میگذارد که ممکن است، زمانی که مادر در حین بارداری به نوعی عفونت مانند سرخچه یا سرخک آلمانی مبتلا شود، فشار خون پایین داشته باشد، زایمان زودرس داشته باشد یا از داروهای غیر مجاز استفاده کند، به وجود بیاید.
زردی شدید
زردی یکی از شایعترین مواردی است که برای یک نوزاد اتفاق می افتد، این مسئله در ابتدا و با یک زردی خفیف باعث آسیب به نوزاد نمی شود و در منزل قابل رفع است ولی اگر زردی به حد شدید برسد ممکن است خطرات زیاد و عواقب جبران ناپذیری به بار بیاورد، این عوارض از ناشنوایی تا فلج مغزی کودک را ناتوان می سازد.
رشد غیر طبیعی مغز
اختلال در رشد مغز میتواند روی ارتباط بین مغز و عضلات بدن و دیگر فعالیت ها ی بدن تاثیر بگذارد. به خصوص در طول شش ماه اول بارداری، مغز جنین آسیب پذیرتر است.
آسیب ممکن است به خاطر جهش در ژن های مسئول رشد طبیعی مغز، عفونت هایی خاص مثل توکسوپلاسموز، بیماری های انگلی، هرپس ویروس ها و جراحت سر باشد.
خونریزی مغزی جنین
گاهی اوقات خونریزی مغزی به دلیل سکته ی مغزی در جنین رخ میدهد، خونریزی مغزی جلوی خونرسانی به بافت های اساسی مغز را میگیرد و این بافت ها ممکن است دچار آسیب یا مرگ شوند. خون خارج شده ممکن است لخته شود به بافت های اطراف صدمه بزند.
عوامل سکته مغزی در جنین
- لخته خون در جفت که جلوی خونرسانی به جنین را میگیرد
- بیماری های انعقادی در جنین
- کاهش خونرسانی شریانی به مغز جنین
- پره اکلامپسی درمان نشده در مادر
- التهاب جفت
- عفونت التهابی لگن در مادر
- سزارین اورژانسی
- طولانی شدن بیش از حد مرحله ی دوم زایمان
- استفاده از دستگاه مکش (واکیوم) در هنگام زایمان
- ناهنجاری های قلبی در جنین یا نوزاد
- ناهنجاری های بند ناف
چه عواملی خطر فلج مغزی نوزاد را افزایش می دهد؟
- چند قلو زایی، برای مثل دوقلو زایی
- آسیب جفت
- عفونت های منتقله از راه جنسی
- مصرف الکل، دارو های غیر مجاز یا مواد سمی توسط مادر
- سوتغذیه در طول بارداری
- ناهنجاری تصادفی مغز جنین
- لگن کوچک مادر
- زایمان جنین با پا یا باسن
تعداد کمی از افراد به دلیل آسیب مغزی بعد از تولد به فلج مغزی مبتلا می شوند که ممکن است به خاطر بعضی از عفونت ها مثل مننژیت، صدمه به سر، غرق شدن یا مسمومیت به وجود بیاید. این آسیب ها در اوایل تولد خطرناک هستند زیرا بعد از گذشت چند سال، مغز توانایی مقابله با آسیب ها را به دست می آورد.
انواع فلج مغزی
فلج مغزی منقبضی
آتنویید دیسکینتیک
فلج آتاکسیک
فلج هیپوتونیک
فلج مغزی منقبضی
- فلج یک طرفه ی منقبضی:
- کودکی که مبتلا به این نوع فلج مغزی است معمولا دارای انقباض یا سفتی عضلات در یک سمت بدن است که معمولا یک دست را درگیر میکند، ولی ممکن است پا را نیز درگیر کند. سمتی از بدن که درگیر شده است به خوبی رشد نمیکند. آنها ممکن است لکنت زبان داشته باشند یا حتی تشنج کنند ولی معمولا بهره هوشی معمولی دارند.
- فلج دو اندامی انقباضی :
- اندام های تحتانی درگیر می شوند و اندام فوقانی معمولا انقباضی ندارند یا اگر هم داشته باشند بسیار محدود است. عضلات پا و لگن سفت میشوند، خم نشدن پاها راه رفتن را مشکل میکند.
- فلج کلی انقباضی :
- شدیدترین حالت است که همه ی اندام ها را تحت تاثیر قرار میدهد. ممکن است همراه با سایر نقص های مادرزادی باشد. راه رفتن و صحبت کردن آنها مشکل است و ممکن است تشنج کنند.
آتنویید دیسکینتیک
آتنویید دیسکینتیک دومین حالت شایع فلج مغزی است که افراد مبتلا به آن معمولا بهره ی هوشی نرمال دارند اما تمام بدن آنها تحت تاثیر مشکلات عضلانی قرار گرفته است. عضلات ضعیف و سفت باعث حرکات غیر ارادی و کنترل نشده در آنها میشود.
فلج آتاکسیک
معمولا در تعادل و هماهنگی اندام های بدن اختلال ایجاد میشود، مهارت هایی که نیاز به توانایی حرکتی دارند مانند بستن بند کفش، تعویض لباس یا کار با قیچی برای شخص مشکل میشود.
مشکلات تعادلی ممکن است باعث شود که کودک در هنگام راه رفتن پاهایش را در یک راستا قرار ندهد. اکثر کودکان با این نوع فلج دارای بهره هوشی طبیعی و مهارت ارتباطی مناسب هستند اما بعضی ها ممکن است در صحبت کردن مشکل داشته باشند.
فلج هیپوتونیک
این نوع فلج در اثر ضربه و صدمه به مخچه ایجاد میشود. مشکلات عضلانی زودتر تظاهر میابند. سر و بدن نوزاد مانند عروسک سست خواهد بود و وقتی والدین میخواهند اندام کودک را تغییر حالت دهند، معمولا کودک مقاومت کمی دارد. ممکن است به جای دست و پای بسته، با دست و پای باز استراحت کنند و در تنفس مشکل داشته باشند.
پیشگیری از فلج مغزی
در اکثر مواقع فلج مغزی قابل پیشگیری نیست، ولی بعضی از کار ها باعث کاهش خطر ابتلا میشوند. خانمی که قصد بارداری دارد، باید از واکسیناسیون کامل و درست خود مطمئن باشد. در طول بارداری مهم است که به موارد زیر دقت کند:
- حضور در همه ی ویزیت های قبل از زایمان
- دوری از الکل ، تنباکو و دارو های غیر مجاز
- ورزش منظم طبق نظر پزشک
- تغذیه ی سالم
در بارداری دوم به بعد ممکن است تست Rh و درمان ناسازگاری ممکن به جلوگیری از فلج مغزی کمک کند.
درمان فلج مغزی
برای فلج مغزی درمان قطعی ای وجود ندارد، اما ممکن است علائم و مشکلات مبتلایان را کمتر کند. وقتی تشخیص داده میشود که کودک مبتلا به فلج مغزی است، تیم سلامتی شامل پزشک، مختصص اطفال، گفتار درمان، فیزیوتراپ و … برای رفع مشکلات او تلاش می کنند. این مشکلات و نیاز ها با افزایش سن کودک ممکن است تغییر کند. درمان به نیاز های فرد بستگی دارد، هدف از درمان دستیابی کودک به استقلال در کارهای خود است.
آیا این نوشته برایتان مفید بود؟
