سکته مغزی می تواند ارثی باشد؟
سکته‌های مغزی سالانه بیش از ۱۵ میلیون نفر را در جهان مبتلا می‌کند که یک سوم آنان به این علت فوت می‌کنند، عده‌ای دچار عوارض شدید می‌شوند و ۵ میلیون نفر از آنان می‌توانند به زندگی عادیشان برگردند و اینها افرادی هستند که در ۳ تا ۴ ساعت اول سکته، برای درمان به بیمارستان‌ها انتقال یافته اند.
مهم‌ترین عوامل سکته مغزی
- سن بالا
- پرفشاری خون و استعمال سیگار
- بیماری‌های عروق کرونر قلبی
- دیابت
- کلسترول بالا
- مصرف داروهای خوراکی پیشگیری از بارداری
پیبشگیری از سکته‌های مغزی
- داشتن تغذیه ای سالم
- درمان دیابت
- مراقبت از فشار خون بالا
- کاهش کلسترول بالا
- کنترل بیماری های قلبی
- مدیریت و کنترل استرس
- ترک مصرف سیگار و الکل
- نگه داشتن وزن در محدوده نرمال
- داشتن فعالیت بدنی و تحرک کافی
سکته مغزی و زمان طلایی
سکته مغزی اولین علت ناتوانی و معلولیت در جهان است و شایع‌ترین بیماری است که باعث معلولیت افراد در دنیا می‌شود. در هر ۴۵ ثانیه یک نفر دچار سکته مغزی می‌شود و در هر ۳ دقیقه یک نفر جانش را بر اثر این عارضه از دست می‌دهد، آمارهای به‌دست آمده در کشور ما حاکی از این است که روزانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر دچار سکته مغزی می‌شوند و این در حالی است که در کل دنیا و از جمله ایران آمار سکته مغزی متأسفانه رو به افزایش است و سیستم ثبت مرگ و میر در کشورمان نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر سکته مغزی دومین علت مرگ و میر تهرانی‌ها بوده است.
علت سکته مغزی
توقف و انسداد خون‌رسانی به مغز را سکته مغزی می‌گویند. در این عارضه به سلول‌های مغزی خون نمی‌رسد و در عرض چند دقیقه ابتدایی سلول های مغزی از میان می‌روند و مغز دچار مرگ سلولی می‌شود.
عارضه سکته مغزی به ۲ نوع عمده تقسیم می‌شود. درنوع اول خون‌رسانی به مغز دچار اختلال می‌شود و از این رو خون به مغز نمی‌رسد و رگ ها دچار انسداد می‌شوند نوع دیگر، خون ریزی مغزی است که در آن رگ‌های مغز دچار تخریب و پارگی می‌شوند، خون در بافت مغز جریان پیدا می‌کند و بافت و سلول‌های مغز آسیب می‌بینند در این حالت خون به مغز نمی‌رسد و تجمع آن، در نهایت از میان رفتن بافت مغز را به همراه می‌آورد. معمولا ۸۰ درصد سکته‌های مغزی مربوط به نوع اول است که در اصطلاح به آن «ایسکمیک مغزی» می‌گویند.
عارضه سکته مغزی به ۲ نوع عمده تقسیم می‌شود. درنوع اول خون‌رسانی به مغز دچار اختلال می‌شود و از این رو خون به مغز نمی‌رسد و رگ ها دچار انسداد می‌شوند نوع دیگر، خون ریزی مغزی است که در آن رگ‌های مغز دچار تخریب و پارگی می‌شوند، خون در بافت مغز جریان پیدا می‌کند و بافت و سلول‌های مغز آسیب می‌بینند در این حالت خون به مغز نمی‌رسد و تجمع آن، در نهایت از میان رفتن بافت مغز را به همراه می‌آورد. معمولا ۸۰ درصد سکته‌های مغزی مربوط به نوع اول است که در اصطلاح به آن «ایسکمیک مغزی» می‌گویند.
تشخیص سکته مغزی
ضعف و کرختی در صورت و بازو، به طوری که شخص احساس سنگینی در دست را داشته باشد، می‌تواند از علائم سکته مغزی باشد. البته معمولا بیماران هر کدام به نحوی خاص این احساس سنگینی را مطرح می‌کنند، به خصوص که اگر این علایم یک طرفه باشد، یعنی یک طرف بدن بیمار دچار ضعف و کرختی شده باشد و یا اینکه ضعیف و فلج شود.
در این حالت بیمار معتقد است که نمی‌تواند دست و پایش را تکان دهد و در راه رفتن دچار مشکل است و عدم تعادل پیدا کند. همچنین ممکن است بیمار به طور ناگهانی دچار اختلال تکلم شود، به طوری که فرد بعد از بیدار شدن متوجه شود که نمی‌تواند صحبت کند و یا اشکال در بلع پیدا کرده است، گاهی هم حالت گز گز و مور مور و بی حسی و یا احساس سوزش در اندام‌ها پدید می‌آید و بیمار ممکن است دچار مشکلات بینایی وکاهش و تاری دید ناگهانی هم شود.
در این حالت بیمار معتقد است که نمی‌تواند دست و پایش را تکان دهد و در راه رفتن دچار مشکل است و عدم تعادل پیدا کند. همچنین ممکن است بیمار به طور ناگهانی دچار اختلال تکلم شود، به طوری که فرد بعد از بیدار شدن متوجه شود که نمی‌تواند صحبت کند و یا اشکال در بلع پیدا کرده است، گاهی هم حالت گز گز و مور مور و بی حسی و یا احساس سوزش در اندام‌ها پدید می‌آید و بیمار ممکن است دچار مشکلات بینایی وکاهش و تاری دید ناگهانی هم شود.
گاهی سکته مغزی خودش را به صورت کاهش حافظه نشان می‌دهد و زمانی فرد با سر گیجه به پزشک مراجعه می‌کند و دچار سقوط ناگهانی می‌شود. در بعضی از موارد بیماران سکته مغزی گاهی دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع می‌شوند در مواقعی که سکته مغزی شدید باشد فرد توانایی انجام دادن حرکات ضعیف را هم از دست می‌دهد و اگر علایم گذرای سکته هم بود توصیه می‌شود فرد به پزشک مراجعه کند و در مرکز درمانی مورد معاینه و درمان‌های لازم قرار گیرد.
ابتدا از بیماری که دچار سکته مغزی شده است می‌خواهیم لبخند بزند اگر صورتش به هنگام لبخند زدن دچار ناهمگونی و ناهمسانی شد و به یک سمت انحراف پیدا کرد، یکی از علائم سکته مغـــزی را دارد، همـچنین از بیمار می خواهیم که دست‌هایش را بالا ببرد که اگر قادر به انجام این کار نشد و یک دستش بلافاصله افتاد، مشکوک به سکته مغزی است و سومین آزمون این است که از او بخواهیم یک جمله ساده را تکرار کند، ولی نتواند.
سکته مغزی و فشارخون بالا
مهم‌ترین عامل در ایسکمیک مغزی، فشار خون بالا است که احتمال آن را ۲ تا ۴ برابر افزایش می‌دهد و عامل دیگر، بیماری دیابت است. سلول های مغزی بر اثر این بیماری آسیب می‌بینند و بررسی‌ها بیانگر آن است که دیابت، میزان احتمال سکته مغزی را ۳ برابر افزایش می‌دهد و از این رو بیماران دیابتی باید به طور مرتب پایش شوند وبه پزشک مراجعه کنند.
دیابت و سکته مغزی
فرد دیابتی باید به طوردایم دارو مصرف کند و تحت کنترل پزشک باشد، زیرا این بیماری به قلب، کلیه‌ها، اعصاب محیطی و مغز آسیب جدی می‌رساند و یکی از عوامل شایع سکته‌های مغزی است و این در حالی است که متاسفانه خیلی از دیابتی‌های جامعه ما از بیماری خود بی‌اطلاع هستند.
سیگار و سکته مغزی
عامل دیگر در بروز سکته‌های مغزی سیگار کشیدن است که تا ۴ برابر احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهد. متاسفانه مصرف سیگار در سال‌های اخیر یبشتر رواج پیدا کرده است، به طوری که در چند سال اخیر شاهد گرایش جوانان در سنین پایین به سیگار هستیم و این در حالی است که به راحتی می‌توان آن را ترک و از ابتلا به سکته‌های مغزی پیشگیری کرد.
الکل و سکته مغزی
مصرف مشروبات الکلی یکی دیگر از عواملی است که باعث سکته مغزی می‌شود
عامل ژنتیک در بروز سکته مغزی
بیماری عروق کوچک مغزی باعث ایجاد یک چهارم سکته‌های ایسکمی(نارسایی خون به بافت) در سراسر جهان می‌شود و یکی از شایع‌ترین علت‌های ایجاد زوال عروقی است. این بیماری می‌تواند به صورت جراحاتی در مغز آشکار شود که به طور معمول در تصاویر اسکن مغزی دیده می‌شود. این بیماری معمولاً با پیری و فشار خون بالا همراه است، اما تعداد کمی از موارد به دلیل تغییر آمینواسید سیستئین در ژن NOTCH۳ ایجاد می‌شوند.
تقریباً از هر ۳۰۰ نفر یک نفر این نوع تفاوت ژنی را دارد. یک بیماری ارثی نادر شناخته شده به نام کاداسیل (CADASIL) (آرتریوپاتی مغزی اتوزومال غالب به همراه انفارکتوس‌های ساب‌کورتیکال و لکوانسفالوپاتی) نیز توسط تغییر در این ژن رخ می‌هد و با بیماری عروق کوچک مغزی ارتباط دارد که باعث افزایش خطر بروز سکته مغزی می‌شود.
بیماری‌های ارثی مانند بالا بودن چربی خون به صورت فامیلی و بسیاری از بیماری‌های قلبی مادرزادی در سنین پایین، می‌توانند باعث ایجاد سکته مغزی شوند.
ولی سکته‌ای که به علت تصلب شرایین به وجود می‌آید، معمولاً در سنین بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.
ولی سکته‌ای که به علت تصلب شرایین به وجود می‌آید، معمولاً در سنین بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد.
علت اصلی سکته مغزی در جوانان
بررسی ها نشان داده است جوانانی که دچار سکته مغزی می‌شوند، زندگی پر استرسی داشته‌اند. زیرا استرس‌های ناگهانی و شدید می‌تواند باعث گرفتگی عروق شود و در یک لحظه خون‌رسانی به مغز را مختل کند و در نهایت سکته اتفاق بیفتد.
مصرف داروهایی از خانواده کوکایین، شیشه و کراک هم باعث مرگ بافت‌های مغزی می‌شود. اما علت اصلی سکته جوانان، نوعی بیماری به نام «آنتی فسفولیپید» است. در این بیماری آنتی بادی‌هایی ایجاد می‌شوند که با فاکتورهای انعقادی خون تداخل می‌کنند و باعث بروز لخته در عروق می‌شوند.
۴۶ درصد سکته‌های مغزی بیماران زیر ۴۰ سال بر اثر وجود همین آنتی بادی‌ها بوجود می‌آید. این نشانگان نیز به ۲ گروه اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند، در گروه اولیه هیچ علتی وجود ندارد و در گروه ثانویه هم بر اثر مصرف برخی از داروها، آنتی بادی در خون به وجود می‌آید، البته این آنتی بادی ممکن است در خون افراد عادی هم دیده شود، ولی به آن معنا نیست که حتماً فرد در آینده دچار سکته مغزی خواهد شد.
عوارض سکته‌های مغزی
بیشتر عوارض این عارضه پس از گذشت زمان و انجام اقدامات توان‌بخشی تا حدی برطرف می‌شود و در صورتی‌که این عوارض عمیق باشد، امکان تثبیت همیشگی درصدی از آن برای بیمار وجود دارد و مثلا ممکن است درجاتی از فلج اندام و یا لکنت زبان ایجاد شود.
درمان سکته مغزی
درمان اصلی سکته حاد مغزی، داروی از بین برنده لخته خون است که در مورد آنان حداکثر تا ۴٫۵ ساعت پس از سکته مغزی باید تزریق شود و قبل از تزریق این دارو به اقدامات لازم جهت کنترل مناسب فشارخون نیاز است. با توجه به اینکه با تزریق این دارو احتمال ایجاد خونریزی‌های مغزی در حدود ۶ درصد از بیماران وجود دارد، آنان باید ۲۴ ساعت با امکانات ویژه و مراقبت‌های دائم بستری شوند.