دکتر بتول دادخواه: توانبخشی و نحوه مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل و انجام اقدامات اولیه از اهمیت زیادی برخوردار است. به تعبیری؛ هر سکته مغزی متفاوت است، بنابراین هر بهبودی متفاوت است. در چنین شرایطی افراد احساسات مختلفی را تجربه می کنند و بهترین راه درک احساسات و عواطف بیمار است.

علت سکته مغزی

سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز به علت بسته یا پاره شدن شریان مغزی مختل شود، سلول های مغزی وقتی از خون غنی از اکسیژن محروم شوند شروع به مردن می کنند و این باعث سکته مغزی می شود. در هنگام سکته مغزی افراد لزوما قادر به احساس اختلال در جریان خون نخواهند بود و احساسات مختلف دیگری را تجربه خواهند کرد. از جمله:

• لکنت زبان
• مشکلات در درک مطلب
• افتادگی صورت به یک سمت
• ضعف یا فلج یک طرف بدن
• مشکلات بینایی
• سر درد ناگهانی و شدید
• سرگیجه
• گیجی

افراد ممکن است یک یا بسیاری از این علائم را تجربه کنند که بر احساس سکته مغزی اثر می گذارد. به عنوان مثال برخی از افراد ممکن است احساس سردرد کنند و بعضی دیگر اختلال در صحبت کردن داشته باشند که می تواند منجر به احساس سردرد و گیجی شود.

حمله ایسکمی گذرا یا TIA

بعضی اوقات علائم سکته مغزی طی چند دقیقه یا چند ساعت برطرف می شود. این نشانه حمله ایسکمی گذرا است که به آن مینی سکته مغزی هم گفته می شود، که در اثر لخته شدن خون به طور موقت در شریان خون ایجاد می شود.

علائم حمله ایسکمی

این حمله علائمی شبیه به سکته مغزی دارد به این معنی که می تواند همان احساس را داشته باشد. با این حال علائم خود به خود از بین می روند. به عنوان مثال اگر یک مینی سکته مغزی با درد همراه باشد، ممکن است درد بلافاصله برطرف شود. اگرچه مینی سکته مغزی خطری ایجاد نمی کند اما باید جدی گرفته شود. حدود یک سوم از بیمارانی که پس از مینی سکته مغزی موفق به درمان نمی شوند بعد از یک سال دچار سکته مغزی می شوند.

علائم سکته مغزی 

وقتی سکته مغزی اتفاق می افتد باید سریع عمل کنید. کلمه FAST را به خاطر داشته باشید. این کلمه مخفف علائم سکته مغزی است.

• Facial drooping – افتادگی صورت
• Arm weakness – ضعف بازو
• Slurred speech- لکنت زبان
• Time to call for emergency help- زمان تماس با اورژانس

اگر حتی یکی از علائم فوق را مشاهده کردید بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.

سکته معمولی درد ایجاد نمی کند در نتیجه فردی که ممکن است دچار حمله شده باشد درخواست کمک نکند. سکته مغزی یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در سراسر جهان و علت اصلی ناتوانی طولانی مدت است. درمان سریع می تواند به حداقل رساندن معلولیت و نجات جان افراد کمک زیادی کند.

مراقبت از بیمار سکته مغزی

تشویق بیمار به ورزش توانبخشی 

بسیاری از بیماران سکته مغزی پس از سکته با اختلالات حرکتی دست و پنجه نرم می کنند و این افراد هنگام مراجعه به خانه به توجه بیشتری نیاز دارند. شما می توانید با تشویق فرد به ورزش توانبخشی در خانه به سیم کشی مجدد مغزی وی کمک کنید تا در نهایت بهبود پیدا کنند. حرکت منظم تنها راه درمان سکته مغزی است.

کمک به بیماری باید مفید باشد!

چنانچه مشاهده کردید که بیمار شما برای انجام کاری تلاش می کند، تنها در صورتی که درخواست کرد به او کمک کنید. انجام کارهای ساده و روزمره کمک می کند تا وی سریعتر بهبود یابد. سعی نکنید با کمک بیش از حد جلوی بهبود او را بگیرید.

مشورت با متخصص مغز و اعصاب

متخصصان مغز واعصاب مهمترین نقش را در بهبود بیمار سکته مغزی هستند. اگر هنگام مراقبت در هر بخش مشکلی دارید با او تماس گرفته و سوال خود را مطرح کنید. آن ها می توانند اطلاعات مهمی در خصوص پوشش بیمه و انجام اعمال پس از ترخیص و … در اختیارتان قرار دهند.

ایجاد تغییرات لازم در خانه

بیماران سکته مغزی به دلیل مشکلات حرکتی در معرض خطر افتادن هستند. ایمن سازی تخت خواب و نصب میله روی دیوار برای کمک به حرکت و همچنین مرتب بودن خانه و جمع کردن وسایل غیر ضروری می تواند به کاهش آشفتگی و در نتیجه بهبود بیمار کمک کند.

ثبت عوارض جانبی دارو

به طور معمول داروهایی که برای بیماران سکته مغزی تجویز می شود، اشکال مختلفی از گروه های دارویی را در بر می گیرد. به عنوان نمونه رقیق کننده های خون، کنترل کلسترول و … .

متاسفانه همه داروها عوارض جانبی دارند به همین سبب کاملا عادی است که فرد بیمار نسبت به بعضی از دارو ها حساسیت نشان دهد. بهترین راه این است که فرد مراقب تمام علائم و رفتار بیمار را تحت نظر قرار دهد تا در صورت بروز هرگونه مشکل پس از مصرف داروی خاص، آن را با پزشک مطرح کند.

عوارض جانبی سکته مغزی

امیدوارم که وضعیت بیمار سکته مغزی پس از ترخیص از بیمارستان رو به بهبودی باشد. با این حال، گاهی اوقات عوارض جانبی جدید سکته مغزی ماه ها پس از ترخیص خودش را نشان خواهد داد. اگر در مورد عزیز خود چیزی غیر معمول یا متفاوت مشاهده کردید، در اسرع وقت با پزشک وی یا متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.

توجه به الگوی بهبودی

استراحت در فضای آرام خانه زمانی که با توانبخشی روزانه همراه شود به بهبود بیمار کمک زیادی می کند. با این حال بهتر است بدانید که بهبود این بیماری به صورت خطی نیست. گاهی بیمار دو قدم رو به جلو بر می دارد و یک قدم به عقب بر می گردد. این شرایط طبیعی است به شرطی که الگوی بهبودی رو به جلو باشد.

پرهیز از مکمل های اضافی

اگرچه تبلیغات در مورد مکمل های سکته مغزی ممکن است اغوا کننده باشد اما همیشه قبل از خرید و استفاده با پزشک مشورت کنید. برخی از مکمل ها خطر سکته مغزی را افزایش می دهند، این ممکن است روی بطری نوشته نشده باشد. بنابراین همیشه قبل از استفاده هر دارو یا مکمل با پزشک مشورت کنید.

کندی نشانه توقف بهبودی نیست

اکثر بازماندگان سکته مغزی پس از سه ماه بهبودی شرایطی را تجربه می کنند که بهبودیشان ظاهرا متوقف شده است اما این کندی نشانه توقف بهبودی نیست. تغییرات عصبی پس از چندین ماه تثبیت می شوند اما بهبود عملکرد برای یک عمر و دهه ها امکان پذیر است. مغز دهه ها پس از سکته مغزی قادر به تغییر و بهبودی است. بنابراین اجازه ندهید خودتان یا عزیزانتان از کاهش نتیجه دلسرد شوید. نگران نباشید و آن را نشانه ای برای تجدید تلاش در امور توانبخشی در نظر بگیرید.

در ایمنی بیمار توجه کنید

بلند شدن از زمین برای بیماران سکته مغزی امری دشوار است بنابراین احتمال زمین خوردن بسیار بالا می رود. در صورت سقوط به دنبال مراقبت های پزشکی باشید و در مورد تغییرات و ایمن سازی خانه، تجدید نظر کنید. تشک های ضد لغزش بسیار ضروری هستند. همیشه قبل از خارج شدن از خانه اطمینان حاصل کنید که وسایل خانه در حالت ایمن قرار داشته و بیمار از ایمنی کافی برخوردار است.

مراقبت از حالات روحی

تغییرات عاطفی بسیاری پس از سکته مغزی رخ می دهد که می بایست از آن ها آگاه باشید. طغیان ناگهانی گریه یا خنده می تواند نشانه ای از اثر پیوند عصب های مغز باشد که با دارو درمان می شود یا ممکن است به خودی خود برطرف شود.

در موارد دیگر بیمار سکته مغزی ممکن است با اضطراب، افسردگی یا غم و اندوهی که به طور طبیعی پس از سکته مغزی رخ می دهد مواجه شود. سعی کنید حالات روحی بیمار را درک کنید و درک درستی از این حال و هوای چالش برانگیز داشته باشید.

مواظب اعصاب و روان خود باشید

حواستان باشد هنگام مراقبت از بیمار سکته مغزی در منزل خودتان را فراموش نکنید. مواجهه هرروزه با بیمار ممکن است باعث فرسایش روح و جسم شما شود. اگر بیش از حد مسئولیت پذیرفتید از دیگر اعضای خانواده بخواهید کمکتان کنند. همچنین بعضی از زمان ها از سایر افراد بخواهید مراقبت را به عهده بگیرند تا شما به استراحت و انجام فعالیت های دلخواه و انرژی بخش بپردازید.

مراقبین سکته مغزی

هنگام مراجعه به مطب پزشک با همراهان سایر بیماران سکته مغزی مواجه شده اید. با آن ها ارتباط برقرار کنید و در مورد مسائل مختلف به گفت و گو بپردازید اگر گروه های آنلاینی از مراقبین سکته مغزی تشکیل شده است به آن بپیوندید. صحبت با افرادی که در وضعیتی مانند شما هستند کمک زیادی در بهبود حال روحی شما کرده و هنگام برخورد با موقعیت های جدید راه های زیادی پیش رویتان قرار می دهد.

سوابق و اسناد پزشکی

سوابق مربوط به بیماری، مصرف داروی جدید، عوارض و تغییرات رفتاری بیمار را در دفتری یادداشت کرده و در پرونده ای منظم نگهداری کنید. . هربار که به پزشک مراجعه می کنید این اسناد را همراه خود داشته باشید. حفظ کردن تمام این موارد تمرکز شما را به شدت کاهش می دهد.

کنترل ریسک های سکته مغزی

برخی رفتارها سبب بالا رفتن ریسک سکته مغزی خواهد شد. از جمله فشار خون، کلسترول خون و میزان استرس، این موارد را حتما کنترل کنید. بهتر است سالیانه چکاپ کامل انجام دهید و با پزشک مشورت کنید.

امیدوار به بهبودی باشید

فراموش نکنید بهبودی همیشه امکان پذیر است. مهم نیست چند سال از سکته مغزی گذشته باشد مغز به طور مداوم در طول زندگی تغییر می کند. اگر فکر می کنید به انتهای جاده رسیده اید اشتباه می کنید چون احتمالا تا انتهای جاده راه زیادی در پیش دارید.