مهمترین علت سکته مغزی
سکته مغزی یا حمله مغزی زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به مغز شما متوقف شود. یک وضعیت اضطراری است. مغز برای اینکه به خوبی کار کند نیاز به تامین مداوم اکسیژن و مواد مغذی دارد. اگر خون رسانی حتی برای مدت کوتاهی قطع شود، می تواند مشکلاتی ایجاد کند. سلول های مغز تنها پس از چند دقیقه بدون خون یا اکسیژن شروع به مردن می کنند.
وقتی سلول های مغز می میرند، عملکرد مغز از بین می رود. ممکن است نتوانید کارهایی را انجام دهید که توسط آن قسمت از مغز کنترل می شود. به عنوان مثال، سکته مغزی ممکن است بر توانایی شما در موارد زیر تأثیر بگذارد:
- حرکت
- صحبت
- خوردن و آشامیدن
- یادگیری و حافظه
- روده و مثانه
- کنترل احساسات
- سایر عملکردهای حیاتی بدن
سکته مغزی ممکن است در هر زمانی برای هر کسی اتفاق بیفتد.
چه چیزی باعث سکته مغزی می شود؟
سکته مغزی زمانی ایجاد می شود که جریان خون به مغز شما متوقف یا مختل شود. ۲ نوع سکته مغزی وجود دارد:
- ایسکمیک
- هموراژیک.
سکته مغزی ایسکمیک
این شایع ترین نوع سکته مغزی است. زمانی اتفاق می افتد که یک رگ خونی اصلی در مغز مسدود شود. ممکن است توسط یک لخته خون مسدود شود. یا ممکن است با تجمع رسوبات چربی و کلسترول مسدود شود. این تجمع پلاک نامیده می شود.
سکته مغزی هموراژیک
این زمانی اتفاق می افتد که یک رگ خونی در مغز شما می ترکد و خون به بافت های مجاور می ریزد. با یک سکته هموراژیک، فشار در بافت مغزی مجاور ایجاد می شود. این باعث آسیب و تحریک بیشتر می شود.
چه کسانی در معرض خطر سکته مغزی هستند؟
هر کسی در هر سنی ممکن است دچار سکته شود. اما اگر عوامل خطر خاصی داشته باشید، احتمال سکته مغزی افزایش می یابد. برخی از عوامل خطر سکته مغزی را می توان تغییر داد یا مدیریت کرد، در حالی که برخی دیگر نمی توانند.
عوامل خطر سکته مغزی که قابل تغییر، درمان یا مدیریت پزشکی هستند:
فشار خون بالا
فشار خون ۱۴۰/۹۰ یا بالاتر می تواند به رگ های خونی (شریان) که خونرسانی به مغز می کند آسیب برساند.
بیماری قلبی
بیماری قلبی دومین عامل خطر مهم برای سکته مغزی و عامل اصلی مرگ در میان بازماندگان سکته مغزی است. بیماری قلبی و سکته دارای بسیاری از عوامل خطر یکسان هستند.
دیابت
افراد مبتلا به دیابت نسبت به افراد بدون دیابت بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن خطر سکته مغزی ایسکمیک را تقریبا دو برابر می کند.
قرص های ضد بارداری (قرص های ضد بارداری خوراکی)
سابقه TIA (حملات ایسکمیک گذرا)
TIA ها را اغلب مینی سکته مغزی می نامند. آنها علائم مشابه سکته مغزی را دارند، اما علائم دوام ندارند. اگر یک یا چند TIA داشته اید، تقریباً ۱۰ برابر بیشتر از افراد همسن و جنس که TIA نداشته اند، در معرض سکته مغزی هستید.
تعداد گلبول های قرمز خون بالا.
افزایش قابل توجه تعداد گلبول های قرمز خون را غلیظ می کند و احتمال لخته شدن را افزایش می دهد. این خطر سکته مغزی را افزایش می دهد.
کلسترول و چربی خون بالا
سطوح بالای کلسترول می تواند به ضخیم شدن یا سخت شدن شریان ها (آترواسکلروز) ناشی از تجمع پلاک کمک کند. پلاک رسوبی از مواد چرب، کلسترول و کلسیم است. تجمع پلاک در داخل دیواره رگ ها می تواند میزان جریان خون به مغز را کاهش دهد. اگر خون رسانی به مغز قطع شود، سکته مغزی رخ می دهد.
- عدم ورزش
- چاقی
- مصرف الکل
داروهای غیر قانونی
سوء مصرف مواد IV (داخل وریدی) خطر بالای سکته مغزی ناشی از لخته شدن خون (آمبولی مغزی) را به همراه دارد. کوکائین و سایر مواد مخدر ارتباط نزدیکی با سکته مغزی، حملات قلبی و بسیاری دیگر از مشکلات قلبی عروقی دارند.
ریتم غیر طبیعی قلب
برخی از انواع بیماری های قلبی می توانند خطر سکته مغزی را افزایش دهند. داشتن ضربان قلب نامنظم (فیبریلاسیون دهلیزی) قوی ترین و قابل درمان ترین عامل خطر قلبی برای سکته مغزی است.
ناهنجاری های ساختاری قلب
دریچه های قلب آسیب دیده (بیماری دریچه ای قلب) می تواند باعث آسیب طولانی مدت (مزمن) قلب شود. با گذشت زمان، این می تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.
عوامل خطر سکته مغزی که قابل تغییر نیستند:
سن بالاتر: برای هر دهه زندگی پس از ۵۵ سالگی، شانس شما برای سکته مغزی بیش از دو برابر می شود.
نژاد: خطر مرگ و ناتوانی ناشی از سکته در آمریکایی های آفریقایی تبار بسیار بالاتر از سفیدپوستان است. این تا حدی به این دلیل است که جمعیت آفریقایی-آمریکایی شیوع بیشتری از فشار خون بالا دارند.
جنسیت: سکته مغزی بیشتر در مردان رخ می دهد، اما زنان بیشتر از مردان بر اثر سکته جان خود را از دست می دهند.
سابقه سکته قبلی: بعد از اینکه قبلاً سکته کرده اید، در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی هستید.
وراثت یا ژنتیک: احتمال سکته مغزی در افرادی که سابقه خانوادگی سکته مغزی دارند بیشتر است.
سایر عوامل خطر عبارتند از:
جایی که شما زندگی می کنید. سکته مغزی در میان افرادی که در جنوب شرقی ایالات متحده زندگی می کنند بیشتر از سایر مناطق است. این ممکن است به این دلیل باشد:
- تفاوت های منطقه ای در سبک زندگی، نژاد، عادات سیگار کشیدن و رژیم غذایی.
- دما، فصل و آب و هوا. مرگ و میر ناشی از سکته بیشتر در دمای شدید رخ می دهد.
- عوامل اجتماعی و اقتصادی شواهدی وجود دارد که نشان می دهد سکته مغزی در میان افراد کم درآمد شایع تر است.
علائم سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی یک وضعیت اضطراری است. دانستن علائم سکته مغزی و دریافت سریع کمک بسیار مهم است. فوراً با اورژانس تماس بگیرید. درمان زمانی موثرتر است که بلافاصله شروع شود. علائم سکته مغزی ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد. علائم هر فرد ممکن است متفاوت باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعف یا بی حسی صورت، بازو یا پا، معمولاً در یک طرف بدن
- مشکل در صحبت کردن یا درک کردن
- مشکلات بینایی، مانند تیرگی یا از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم
- سرگیجه یا مشکلات تعادل یا هماهنگی
- مشکلات حرکتی یا راه رفتن
- غش (از دست دادن هوشیاری) یا تشنج
- سردردهای شدید بدون علت شناخته شده، به خصوص اگر به طور ناگهانی رخ دهد
سایر علائم کمتر شایع سکته مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع یا استفراغ ناگهانی که ناشی از یک بیماری ویروسی نیست
- از دست دادن یا تغییر مختصر هوشیاری، مانند غش، گیجی، تشنج یا کما
حمله ایسکمی گذرا یا (TIA)
TIA می تواند بسیاری از علائم مشابه سکته را ایجاد کند. اما علائم TIA در حال عبور است. آنها می توانند چند دقیقه یا تا ۲۴ ساعت دوام بیاورند. اگر فکر می کنید فردی مبتلا به TIA است فوراً برای کمک پزشکی تماس بگیرید. ممکن است یک علامت هشدار دهنده باشد که سکته در شرف وقوع است. اما همه TIA ها با سکته مغزی همراه نیستند.
سکته مغزی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک یک تاریخچه سلامت کامل می‌گیرد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. برای سکته مغزی به آزمایش هایی مانند تصویربرداری از مغز و اندازه گیری جریان خون در مغز نیاز خواهید داشت. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سی تی اسکن مغز
یک آزمایش تصویربرداری که از اشعه ایکس برای گرفتن تصاویر واضح و دقیق از مغز استفاده می کند. سی تی اسکن مغز می تواند خونریزی در مغز یا آسیب سلول های مغزی ناشی از سکته را نشان دهد. برای یافتن ناهنجاری ها و کمک به یافتن محل یا نوع سکته مغزی استفاده می شود.
ام آر آی
این آزمایش از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند. MRI از میدان های مغناطیسی برای یافتن تغییرات کوچک در بافت مغز استفاده می کند که به یافتن و تشخیص سکته مغزی کمک می کند.
CTA (آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری)
تصویر اشعه ایکس از رگ های خونی. سی تی آنژیوگرافی از فناوری سی تی برای گرفتن تصاویری از رگ های خونی استفاده می کند.
MRA (آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی)
این آزمایش از فناوری MRI برای بررسی جریان خون از طریق شریان ها استفاده می کند.
سونوگرافی داپلر (سونوگرافی کاروتید)
آزمایشی که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل شریان های کاروتید استفاده می کند. این آزمایش می تواند نشان دهد که آیا پلاک شریان های کاروتید شما را باریک یا مسدود کرده است.
آزمایش‌های قلبی زیر نیز ممکن است برای کمک به تشخیص مشکلات قلبی که ممکن است منجر به سکته مغزی شده باشد استفاده شود:
الکتروکاردیوگرام (ECG)
این تست فعالیت الکتریکی قلب شما را ثبت می کند. هر گونه ریتم نامنظم قلب را که ممکن است باعث سکته شده باشد را نشان می دهد.
اکوکاردیوگرافی
این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از قلب شما استفاده می کند. این آزمایش اندازه و شکل قلب شما را نشان می دهد. می تواند بررسی کند که آیا دریچه های قلب به درستی کار می کنند یا خیر. همچنین می تواند ببیند که آیا لخته های خون در قلب شما وجود دارد یا خیر.
سکته مغزی چگونه درمان می شود؟
پزشک یک برنامه مراقبتی برای شما بر اساس موارد زیر ایجاد می کند:
- سن، سلامت کلی و سلامت گذشته شما
- نوع سکته
- شدت سکته
- جایی که در مغز شما سکته اتفاق افتاده است
- عوامل سکته مغزی
- چقدر خوب از برخی داروها و درمان ها استفاده می کنید
درمان زمانی موثرتر است که بلافاصله شروع شود. درمان اورژانسی پس از سکته مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
داروهای لخته شکن (ترومبولیتیک یا فیبرینولیتیک)
این داروها لخته های خونی را که باعث سکته مغزی ایسکمیک می شوند، حل می کنند. آنها می توانند به کاهش آسیب سلول های مغزی ناشی از سکته کمک کنند. برای اینکه بیشترین تاثیر را داشته باشند، آنها باید در عرض ۳ ساعت پس از وقوع سکته تجویز شوند.
داروها و درمان برای کاهش یا کنترل تورم مغز
انواع خاصی از مایعات IV (داخل وریدی) اغلب برای کمک به کاهش یا کنترل تورم مغز استفاده می شود. آنها به ویژه پس از سکته مغزی هموراژیک استفاده می شوند.
داروهای محافظت کننده عصبی
این داروها به محافظت از مغز در برابر آسیب و کمبود اکسیژن (ایسکمی) کمک می کنند. اقدامات حمایتی از زندگی این درمان‌ها شامل استفاده از دستگاهی برای کمک به تنفس (تهویه‌کننده)، مصرف مایعات داخل وریدی، تغذیه مناسب و کنترل فشار خون است.
کرانیوتومی
این یک نوع جراحی مغز است که برای از بین بردن لخته های خون، کاهش فشار یا ترمیم خونریزی در مغز انجام می شود.
سکته مغزی چه عوارضی دارد؟
بهبودی پس از سکته مغزی و توانایی خاصی که تحت تاثیر قرار می گیرد به اندازه و محل سکته بستگی دارد. یک سکته کوچک ممکن است باعث مشکلاتی مانند ضعف در بازو یا پای شما شود. سکته های بزرگتر ممکن است باعث شود قسمت هایی از بدن فلج شوند یا باعث از دست دادن تکلم و حتی مرگ شود.
برای جلوگیری از سکته چه کنم؟
خطر سکته مغزی خود را بشناسید بسیاری از عوامل خطر سکته مغزی را می توان تغییر داد، درمان کرد یا از نظر پزشکی اصلاح کرد. برخی از کارهایی که می توانید برای کنترل عوامل خطر خود انجام دهید در زیر ذکر شده است.
تغییر سبک زندگی
یک سبک زندگی سالم می تواند به کاهش خطر سکته مغزی کمک کند. که شامل موارد زیر است:
اگر سیگار می کشید، سیگار را ترک کنید.
انتخاب های غذایی سالم داشته باشید. حتماً مقادیر توصیه شده میوه، سبزیجات و غلات کامل را مصرف کنید. غذاهایی را انتخاب کنید که چربی اشباع شده، چربی ترانس، کلسترول، نمک (سدیم) و قندهای افزوده کمی دارند.
- در وزن سالم بمانید.
- فعالیت بدنی داشته باشید.
- مصرف الکل را محدود کنید.
داروها
داروهای خود را طبق دستور ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مصرف کنید. داروهای زیر می توانند به پیشگیری از سکته کمک کنند:
- داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقادها) به جلوگیری از تشکیل لخته خون کمک می کنند. اگر رقیق کننده خون مصرف می کنید، ممکن است نیاز به آزمایش خون منظم داشته باشید.
- داروهای ضد پلاکت مانند آسپرین برای بسیاری از بیماران سکته مغزی تجویز می شود. آنها احتمال تشکیل لخته های خون را کاهش می دهند. آسپرین بدون نسخه در دسترس است.
- داروهای فشار خون به کاهش فشار خون کمک می کنند. ممکن است لازم باشد بیش از یک داروی فشار خون مصرف کنید.
- داروهای کاهش دهنده کلسترول باعث می شوند پلاک کمتری در دیواره سرخرگ شما ایجاد شود که می تواند خطر سکته را کاهش دهد.
- داروهای قلب می توانند برخی از مشکلات قلبی را که خطر سکته را افزایش می دهند، درمان کنند.
- داروهای دیابت سطح قند خون را تنظیم می کنند. این امر می تواند از مشکلاتی که منجر به سکته مغزی می شود جلوگیری کند.
چندین نوع جراحی ممکن است برای کمک به درمان سکته مغزی یا کمک به پیشگیری از آن انجام شود. این شامل:
اندارترکتومی کاروتید
اندارترکتومی کاروتید جراحی برای برداشتن پلاک و لخته از شریان های کاروتید واقع در گردن است. این شریان ها خون را از قلب به مغز می رسانند. اندارترکتومی ممکن است به جلوگیری از وقوع سکته کمک کند
استنت گذاری کاروتید
یک سیم پیچ فلزی بزرگ (استنت) در شریان کاروتید قرار می گیرد، درست مانند استنتی که در شریان کرونر قرار می گیرد.
جراحی برای ترمیم آنوریسم و AVM (ناهنجاری های شریانی وریدی)
آنوریسم یک ناحیه ضعیف شده و بالون شده روی دیواره شریان است. در معرض خطر ترکیدن (پارگی) و خونریزی در مغز است. AVM درهم پیچیده ای از شریان ها و وریدها است. در گردش خون اختلال ایجاد می کند و شما را در معرض خطر خونریزی قرار می دهد.
بسته شدن PFO (اختراع سوراخ بیضی)
فورامن اوال سوراخی است که در دیواره بین ۲ حفره فوقانی قلب ایجاد می شود. این دهانه معمولاً بلافاصله پس از تولد بسته می شود. اگر فلپ بسته نشود، هر گونه لخته یا حباب هوا می تواند وارد گردش خون مغز شود. این می تواند باعث سکته مغزی یا TIA (حمله ایسکمیک گذرا) شود. با این حال، کارشناسان هنوز در حال بحث هستند که آیا PFO باید بسته شود.
زندگی با سکته مغزی
نحوه تأثیر سکته مغزی به این بستگی دارد که سکته در کجای مغز شما رخ می دهد. همچنین بستگی به میزان آسیب مغزی شما دارد. بسیاری از افرادی که دچار سکته مغزی می شوند دچار فلج شدن یکی از بازوهای خود می شوند. مشکلات دیگر می تواند شامل مشکلات زیر باشد:
- فکر کردن
- صحبت کردن
- بلع
- انجام ریاضیات ساده مانند جمع، تفریق
- دوش گرفتن
- رفتن به دستشویی
- اصلاح و آرایش
برخی از افراد ممکن است به توانبخشی فیزیکی طولانی مدت نیاز داشته باشند. آنها ممکن است نتوانند بدون کمک در خانه خود زندگی کنند.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
سکته مغزی ممکن است دوباره اتفاق بیفتد. اگر علائمی مانند سکته مغزی دارید، حتی اگر طولانی نشدند، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر مکرراً به بافت مغز آسیب وارد کرده اید، ممکن است در معرض خطر ناتوانی های مادام العمر (دائمی) باشید.
نکات کلیدی در سکته مغزی
- سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به مغز شما متوقف شود. یک وضعیت اضطراری است.
- این می تواند ناشی از تنگ شدن رگ خونی، خونریزی یا لخته ای باشد که جریان خون را مسدود می کند.
- علائم ممکن است به طور ناگهانی رخ دهد. اگر کسی نشانه ای از سکته را نشان می دهد
- بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر درمان اورژانسی فوراً شروع شود، شانس بیشتری برای بهبودی از سکته دارید.
- تأثیر سکته مغزی به این بستگی دارد که سکته در کجای مغز شما رخ می دهد و به میزان آسیب مغزی شما بستگی دارد.