درباره «نوار مغز» چه می دانید؟
نوار مغز یا ثبت فعالیت الکترونیکی مغز انسان و بررسی الگوی امواج مغزی می‌تواند برای ارزیابی کارکرد مغز در بعضی از بیماری‌ها توسط متخصص مغز و اعصاب مورد استفاده قرار گیرد.
الکترودهای فلزی برروی نقاط متفاوت پوست سر قرار گرفته و امواج مغزی را دریافت می‌کنند. یک ماشین پلی گراف ( چند ثبتی ) کار ثبت امواج را برروی کاغذ انجام می‌دهد و البته در بعضی موارد اطلاعات به یک کامپیوتر منتقل شده برروی صفحه نمایشگر نشان داده می شود.
به طور متوسط انجام یک نوار مغز حدود ۴۵ دقیقه طول می کشد (بین ۹۰-۳۰ دقیقه) امروزه انواعی از دستگاه‌های ثبت نوار مغز تولید شده است که بیمار به راحتی می‌تواند به اطراف حرکت کرده و فعالیت‌های عادی روزانه خود را انجام دهد در حالی که دستگاه مشغول ضبط امواج مغز وی است.
«نوار مغز» موارد غیرطبیعی را در امواج مغزی یا فعالیت الکتریکی این عضو آشکار می‌سازد. این بررسی‌ها برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی مغز در پاسخ به محرک‌های بینایی، شنوایی یا لامسه هستند.
هدف از نوار مغز چیست؟
نوار مغز برای ارزیابی بیماران مبتلا به تشنج ، گیجی و کاهش سطح هوشیاری، ضربه سر و دیگر شرایطی که ممکن است، بعلت اختلال در کارکرد مغز ایجاد شوند، درخواست می‌شود. همچنین این وسیله برای کمک به تشخیص بعضی از بیماری‌های مغزی که باعث بدتر شدن کارکرد روانی فرد ( مثل بیماری فراموشی یا نسیان ) و یا اختلال کارکرد مغزی او می‌شوند مفید است. همچنین گاهی در بی ماری‌های کلیوی و یا کبدی شدید نیز که باعث اختلال کارکردمغزی ( آنسفالوپاتی) می‌شوند، می‌توان از این وسیله استفاده کرد. گاهی نیز برای تائید تشخیص شرایطی مثل مرگ مغزی، از نوار مغز استفاده می‌شود.
شرایط لازم برای انجام نوار مغز
در بسیاری از موارد برای انجام نوار مغز هیچ گونه آمادگی نیاز نیست ولی گاهی برای انجام EEG ( نوار مغز ) پزشک توصیه می‌کند که فرد خود را محدود کرده و در شرایط کم خوابی برای انجام تست مراجعه کند. این حالت که بیشتر در مبتلایان به بیماری صرع و گاهی در سایر اختلالات توصیه می شود، باعث می‌شود که اختلال بطور واضح تری در نوار مغزی خود را نشان دهد.
نوار مغز یا الکتروانسفالوگرام
فرد در حالی که نشسته و یا برروی تخت خوابیده است، تکنسین الکترودهای کوچکی را به سر او وصل می‌کند. گرچه برای انجام این تست نیازی نیست سر تراشیده شود ولی باید سر کاملاً تمیز بوده و محلی که الکترود قرار می‌گیرد باید از هرگونه چربی اضافه پاک باشد. ممکن است از ژل مخصوص در محل اتصال الکترود استفاده شود تا امواج مغزی براحتی بتوانند توسط آنها دریافت شوند.
پس از دریافت امواج توسط الکترودها آنها به ماشین پلی گراف فرستاده شده و برروی کاغذ ثبت می‌شوند. در هنگام انجام نوار مغز تکنسین ممکن است از شما بخواهد چشمهای خود را باز و یا بسته کنید و یا اینکه به سرعت نفس بکشید و یا تنفس عمیق انجام دهید. گاهی فرد در مقابل نور درخشان و چشمک زن قرار می گیرد. در موارد خاص نیز انجام نوار مغز حتی پس از به خواب رفتن بیمار ادامه می یابد.
عوارض نوار مغز
سالیان درازی است که نوار مغز از بیماران گرفته شده و این پروسه به عنوان یک آزمایش بی‌خطر و ایمن در نظر گرفته می‌شود. الکترودها تنها فعالیت الکتریکی را ثبت کرده و هیچ درد یا حس خاصی برای بیمار ایجاد نمی‌کنند. بیمار در زمان انجام این تست کاملا آسوده بوده و خطر ایجاد شوک الکتریکی و برق‌گرفتگی، وی را تهدید نمی‌کند.
در موارد نادری انجام الکتروانسفالوگرافی با بروز تشنج در بیماران دچار اختلالات تشنجی همراه می‌شود. دلیل این امر تاباندن نور‌های چشمک‌زن و درخشان به چشم بیمار یا درخواست از وی برای کشیدن نفس‌های عمیق به عنوان جزیی از فرآیند بررسی امواج مغزی است که می‌تواند سبب ایجاد حمله در بیماران مبتلا شود. در صورت بروز تشنج، یک پزشک بلافاصله به درمان بیمار پرداخته و به تشنج وی پایان می‌دهد. ممکن است بسته به شرایط خاص شما، خطرات دیگری نیز شما را تهدید کند، بنابراین بهتر است پیش از انجام این آزمایش نگرانی‌های خود را با پزشکتان در میان بگذارید.
نحوه تست نوار مغز
در حین آزمایش نوار مغزی، هیچ دردی احساس نمی‌کنید. الکترودها هیچ حسی به شما منتقل نمی‌کنند بلکه فقط امواج مغزی شما را ثبت می‌کنند. تکنسین سر شما را اندازه گیری کرده و با قلم مخصوص، روی سرتان علائمی میکشد که نشان می‌دهد الکترودها به کجا باید وصل شوند. این نقاط روی پوست سر ممکن است با یک کرم ساینده تمیز شوند تا کیفیت ثبت امواج بهتر شود.
الکترودهای دیسکی روی پوست سر چسبانده می‌شوند. گاهی اوقات یک کلاه پلاستیکی حاوی الکترودهای متعدد، استفاده می‌شود. الکترودها با سیم به یک دستگاه متصل هستند. این دستگاه دامنه امواج مغزی را افزایش می‌دهد و آنها را روی کامپیوتر ثبت و ذخیره می‌کند.
پس از این که الکترودها در جای خود قرار گرفتند، نوار مغزی گرفته می شود که معمولا یک ساعت طول میکشد. برای تست در برخی شرایط لازم است در آزمایش بخوابید. در این موارد، آزمایش بیشتر طول میکشد.
در طول این آزمایش، یک ویدئو ضبط می‌شود. از حرکات بدن توسط دوربین ویدئو تصویر گرفته می‌شود در حالی که امواج مغزی نیز در حال ضبط شدن است. ترکیب این دو داده، به پزشک کمک می‌کند وضعیت شما را تشخص داده و درمان مناسب انتخاب کند.
نوار مغز سیار
نوار مغزی سیار یا Ambulatory EEG ممکن است توسط متخصص مغز و اعصاب انجام شود. این کار امکان ثبت طولانی مدت تر نوار مغزی در مطب را فراهم می‌کند. این تست فعالیت مغزی را در چند روز ثبت می‌کند. در نتیجه امکان ثبت فعالیت تشنجی مغز افزایش می یابد. با این حال نوار مغزی سیار در مقایسه با روش معمول در تشخیص تفاوت بین تشنجهای صرعی و تشنجهای غیر صرعی کارآمد نیست.
پس از تمام شدن تست نوار مغزی، الکترودها یا کلاه برداشته می‌شوند. اگر هیچ آرام بخشی به شما داده نشده باشد، هیچ عارضه ای ندارید و به فعالیت‌های معمول خود می‌توانید ادامه دهید اما اگر آرام بخش مصرف کرده اید، باید صبر کنید تا تاثیر آن از بین برود. در این مدت نباید رانندگی کنید. به منزل که رسیدید استراحت کنید و تا پایان روز رانندگی یا کارهای حساس انجام ندهید.