اختلالات نورولوژیکی چیست؟
اصطلاح اختلالات نورولوژیکی برای هر بیماری که به دلیل اختلال عملکردی در بخشی از مغز یا سیستم عصبی ایجاد شده باشد و علائم روانی و فیزیکی داشته باشد اطلاق میشود.
بیماریهای نورولوژیکی
این بیماری اگر تحت درمان قرار نگیرند میتوانند باعث ناتوانیهای شدید و کاهش کیفیت زندگی شود مشابه آن چیزی که به دلیل بیماری اتفاق میافتد.
همه اختلالات نورولوژیکی مغز، ستون فقرات و عصبها را در برمیگیرند. علائم به محل آسیبدیدگی بستگی دارند. قسمتهایی که حرکات، ارتباطات، بینایی، شنوایی یا تفکر را کنترل میکنند ممکن است دچار آسیبدیدگی شوند و با توجه به اینکه در اختلالات نورولوژیکی آسیب وارده فیزیکی یا ذهنی است روشهای درمان مناسب مانند درمانهای فیزیکی و یا درمان روانپزشکی تجویز میشود.
چه نوع بیماریهای نورولوژیکی وجود دارد؟
بیماریهای نورولوژیکی و بیماریهای مغز و اعصاب انواع مختلفی دارند که برخی از آنها عبارتند از:
بیماری آلزایمر
یک بیماری نورولوژیکی است که باعث مرگ سلولهای مغزی شده و فرد مبتلا، حافظه خود را از دست و داده و قوه شناختی او کاهش مییابد.
صرع
یک بیماری سیستم اعصاب مرکزی است که در آن فعالیتهای مغز غیرعادی بوده و باعث ایجاد تشنج یا رفتارها، احساسات و در برخی موارد از دست رفتن هوشیاری دورهای غیرعادی میشود.
ام اس
یک بیماری پیشرونده مزمن است که باعث آسیبدیدگی غلاف سلولهای عصبی در مغز و نخاع میشود و علائم آن شامل بیحسی، اختلالات گفتاری و ناهماهنگی عضلانی، تاری دید و احساس خستگی شدید میشود.
بیماری پارکینسون
پارکینسون یک بیماری دیژنراتیو مزمن است که در آن سیستم اعصاب مرکزی را دچار آسیبدیدگی کرده و بر سیستم حرکتی فرد مبتلا تأثیر میگذارد.
میگرن: میگرن نوعی سر درد است که با عودهای مکرر شناخته شده و ممکن است خفیف تا شدید باشد. معمولاً سر درد بر نیمی از مغز اثر گذاشته و ماهیت آن ضربان دار بوده و ممکن است از ۲ تا ۷۲ ساعت طول بکشد.
علت برخی اختلالات مغزی
هم مغز و هم نخاع با غشاهای متعددی احاطه شدهاند که ممکن است بر آنها نیرو یا فشار وارد شود. عصبهای محیطی در عمق پوست قرار داشته و مستعد آسیبدیدگی هستند. اختلالات نورولوژیکی ممکن است بر همه مسیرهای نورولوژیکی یا یک نورون تنها آسیب وارد کنند. حتی یک اختلال کوچک در مسیر ساختاری نورون ممکن است باعث ایجاد اختلال شود.
در نتیجه ممکن است بیماریهای نورولوژیکی به دلایل متعددی ایجاد شوند که برخی از این دلایل عبارتند از:
- عوامل مرتبط با سبک زندگی
- عفونتها
- عوامل ژنتیکی
- عوامل مرتبط با تغذیه
- تأثیرات محیطی
- آسیبدیدگیهای فیزیکی
- علائم نورولوژیک
- علائم عاطفی
در حالی که بسیاری از افراد غالباً در وهله اول به دنبال علائم فیزیکی این اختلالات هستند اما باید نسبت به علائم عاطفی این بیماری نیز آگاه بود. برای مثال، ممکن است شما دچار نوسانات خلقی شده یا به طور ناگهانی تغییر حال بدهید. افراد مبتلا به بیماریهای نورولوژی ممکن است احساس افسردگی یا توهم نیز داشته باشند. این نکته باید درک شود که این علائم ممکن است نشاندهنده ابتلا به بیماریها و مشکلات دیگر نیز باشند.
علائم فیزیکی بیماریهای نورولوژیکی عبارتند از:
- فلج موضعی یا کلی
- ضعف عضلانی
- فقدان احساس موضعی یا کلی
- تشنج
- ناتوانی در خواندن و نوشتن
- ضعف در تواناییهای شناختی
- درد بدون دلیل
- کاهش هوشیاری
روشهای اسکن مغزی
توموگرافی کامپیوتری (سی تی)
این یک روش عکسبرداری به وسیله اشعه ایکس از مغز است. در این روش قسمتهای رشدنیافته، قسمتهای آسیبدیده، تومورها، ضایعات و عفونتهای مغز مشخص میشوند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)
در ام آر آی از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی قوی برای تصویربرداری کامپیوتری از ساختار مغز استفاده میشود. در این روش تصاویر شفاف و مفصلی از مغز گرفته میشوند که میتوان به کمک آنها انواع مختلف ناهنجاریهای مغزی را تشخیص داد
توموگرافی انتشار پوزیترون (پیای تی)
در این روش تصاویری از مغز گرفته میشد که فعالیتهای عملکردی مغز را منعکس کرده و فقط ساختارها را نشان میدهد. یک ماده رادیواکتیو در جریان خون بیمار تزریق میشود که با روشهای اسکن خاصی میتوان آنها را شناسایی کرد. این روش به خصوص برای تشخیص و بررسی تشنج، مشکلات بینایی، تومورها و فرایندهای متابولیکی بسیار مؤثر واقع میشود.
روشهای دیگر ارزیابی تغییرات فیزیکی
روشهای دیگر که میتوانند برای ارزیابی کودکان برای تشخیص بیماریهای نورولوژی زمینهای به کار برده شوند عبارتند از:
- آزمایش خون
- اسکن سونوگرافی یا اولتراسوند
- مطالعات کروموزومی
- آزمایشهای رشد
- الکتروانسفالوگرام (ایای جی)
- الکترومایوگرافی (ایام جی)
- معاینه شنوایی
- آزمایش ژنتیک
- مشاوره ژنتیکی
- معاینه بینایی
- اشعه ایکس
- اقدامات درمانی
اقدامات درمانی به نوع اختلال نورولوژیکی عملکردی و علامت و نشانههای آن بستگی دارد. برای برخی افراد ممکن است به حضور یک تیم متخصص شامل متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک یا متخصص سلامت روانی، متخصص گفتاردرمانی و متخصص درمانهای شغلی نیاز باشد. بسته به نیازهای شما، روشهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
درمانهای روانی
با این که همه علائم نورولوژیکی عملکردی در سر نیست اما احساسات و روشی که شما در مورد مسائل فکر میکنید میتواند در علائم و فرایند بهبودی شما مؤثر باشد. برخی روشهای روانپزشکی عبارتند از:
درمانهای رفتار شناختی (سی بی تی)
یک نوع روان درمانی سی بی تی است که میتواند در آگاهی نسبت به افکار منفی یا نادرست کمک کند تا شما بتوانید وضعیت خود را واضحتر دیده و به روشهای مؤثرتری نسبت به آن واکنش نشان دهید. سی بی تی ممکن است به آموزش چگونگی مدیریت بهتر استرس در موقعیتهای مختلف نیز مؤثر باشد. این روش به خصوص اگر علائم شامل تشنجهای ناشی از صرع نباشد مفید خواهد بود. انواع دیگر روان درمانی ممکن است در صورتی که شما مشکلات شخصیتی یا سابقه آسیبدیدگی و سوءاستفاده داشته باشید مفید و مؤثر واقع میشوند.
درمان بیماریهای روانی دیگر
اضطراب، افسردگی یا مشکلات و بیماریهای روانی دیگر ممکن است علائم اختلالات نورولوژیکی عملکردی را تشدید کنند. درمان بیماریهای روانی همراه با اختلالات نورولوژیکی عملکردی میتواند به فرایند بهبودی کمک کند.
هیپنوتیزم
زمانی که یک متخصص که با اختلالات نورولوژیکی عملکردی آشنا است و آموزش دیده است انجام شود، افراد مبتلا به علائم اختلالات نورولوژیکی عملکردی مانند فقدان احساس یا مشکلات گفتاری پیشنهادات آنها را در هنگام هیپنوتیزم میپذیرند.