بررسی عملکرد عصب های بدن!

تست نوار عصب و عضله یک بررسی تشخیصی برای پی بردن به عملکرد عصب های بدن است. بدن انسان یک مولد الکتریسیته است و هدف از تولید این الکتریسیته انتقال پیام ها بین مغز و دیگر اندام هاست. انتقال پیام هایی بصورت حس لمس، درد، فشار، گرما در پوست و دیگر حس هایی مثل دیدن، شنیدن و … از اندام به مغز از طریق عصب انجام می شود. همچنین دستورات مغز به اندام ها برای انجام دادن کارهایی مثل حرکت دادن عضو از طریق ارسال پیام به وسیله عصب ها است. اعصاب این پیام ها را بصورت امواج الکتریکی منتقل می کنند دقیقاً مثل همان کاری که در سیم تلفن انجام می شود.

 نوار عصب و عضله

وقتی عصب کار خود را به درستی انجام نمیدهد این انتقال پیام و انتقال امواج الکتریکی دچار اختلال می شود. روشی وجود دارد که به وسیله آن می توان شدت و سرعت و دیگر خصوصیات امواج الکتریکی که در طول عصب جریان دارند را ثبت کرد. به این روش یا تست، الکترودیاگنوستیک Electro-diagnostic testing می گویند، که یکی از راه های تست نوار عصب و عضله است.

• در بیماریهایی مثل دیابت التهاب عصبی به وجود می آید که علائم شبیه به دیسک ایجاد می کند. جراحی دیسک در این حالت نه تنها اثر ندارد بلکه بیماری را بدتر می کند. بررسی نوار عصب و عضله به افتراق این حالات کمک می کند.
• تست نوار عصب و عضله علاوه بر محل درگیری عصب، شدت آسیب را نشان میدهد و در تصمیم گیری پزشک در اینکه بیمار را جراحی کند یا می تواند با درمانهای غیرجراحی به درمان ادامه دهد کمک میکند.
• یکی از علل شایع مراجعه بیماران به کلینیک تست نوار عصب و عضله ابتلا به ضایعات مربوط به دیسک گردن و دیسک کمر است. بدون شک نوار عصب و عضله در تشخیص و درمان مشکلات دیسک گردن و کمر کمک می کنند.

نوار عصب و عضله (EMG،NCV)

در اکثر موارد تست نوار عصب و عضله (EMG,NCV) باید با هم انجام شوند. به طور استثنائی مثلا اگر پزشک تنها بخواهد وجود یا عدم وجود سندرم تونل کارپ را بداند و رد سایر بیماریها مثل درگیری ریشه گردنی را در نظر نگیرد و یا ممنوعیتی برای استفاده از سوزن وجود داشته باشد یا با درخواست پزشک معالج این کار انجام می شود.

در تست نوار عصب و عضله برای گرفتن موج حسی ،عصب را در یک محل تحریک کرده و پاسخ را از روی پوست ثبت می کنیم. برای گرفتن موج حرکتی، عصب حرکتی را در یک نقطه تحریک می کنیم و پاسخ از روی عضله ثبت می گردد.

در یک بررسی الکترودیاگنوستیک معمولا دو تست نوار عصب و عضله انجام میشود که عبارتند از:

• الکترومیوگرافی Electro-myography EMG که به آن نوار عضله هم می گویند.
• مطالعه هدایت عصبی Nerve conduction studies NCS که به آن نوار عصبی هم می گویند.

از تست های الکترودیاگنوستیک در بیماری هایی مثل سندرم کارپال تونل یا سندرم فشار به عصب آلنا در مچ دست یا بررسی سیاتیک یا دردهای گردن که به دست تیر میکشد، در بررسی تاثیر دیابت روی اعصاب و یا در بررسی آسیب عصب بعد از ضرباتی که به اندام وارد می گردد و بسیاری بیماری های دیگر استفاده می شود.

دقت نوار عصب و عضله برای کشف مشکل همیشه زیاد نیست و گاهی اوقات با وجود بیماری در عصب ممکن است تست نکته غیر طبیعی را نشان ندهد. تست نوار عصب و عضله باید توسط متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و مغز و اعصاب انجام می شود.

نحوه و روش انجام تست نوار عصب و عضله

این تست از مراحل مختلف تشکیل شده‌است. اما تست نوار عصب و عضله دو مرحله اصلی دارد. در قسمت بررسی هدایت عصبی، پزشک به اعصاب شما تحریک الکتریکی می‌دهد. در قسمت بررسی عضله سوزنی در قسمتهای مختلف عضلات شما داخل می‌شود. توجه داشته‌باشیم که در قسمت دوم تست، دارویی در بدن شما تزریق نمی‌شود.

سوزن دستگاه نوار عصب و عضله مخصوص می باشد و نیز سوزنهای دستگاههای مختلف با هم فرق می‌کند. چنانچه مایل به استفاده از سوزن یک بار مصرف در تست نوار عصب و عضله هستید این مطلب را به پزشک انجام دهنده تست گوشزد کنید.

الکترو میو گرافی ( EMG, Electromyography )

الکترومیو گرافی برای ارزیابی سلامت یک عضله یا عصب آن عضله انجام می شود. برای انجام این تست نوار عصب و عضله یک الکترود سوزنی در عضله وارد می شود و فعالیت الکتریکی عضله از این طریق ثبت می شود . نوع موج ایجاد شده بر صفحه مانیتور و صدای موج جهت تشخیص بکار می رود.

بعد از قرار دادن الکترود از بیمار خواسته می شود که عضله خود را ابتدا به مقدار کم و سپس با درجات بیشتری منقبض کند. در هر کدام این حالات امواج بخصوصی تولید میشود. ممکن است در حین فرو رفتن سوزن ها در پوست کمی درد ایجاد شود که بزودی از بین می رود همچنین بعد از خروج سوزن ها از پوست جای آنها تا چند روز ممکن است کمی سوزش داشته باشد.

اگر از داروهایی که خون را رقیق می کند استفاده می کنید، بیماری ریوی دارید یا به علت بیماری زمینه ای خاصی خطر عفونت در بدن شما زیاد است این موارد را باید قبل از انجام تست نوار عصب و عضله به تست کننده بگویید. در روز انجام تست به پوست محل هیچ کرم یا لوسیونی نزنید. جواهر نبندید. معمولاً جواب تست بلافاصله بعد از انجام آن به شما داده می شود.

هدایت عصبی conducting Nervestudies NCS

این تستها توسط متخصص اعصاب یا فیزیوتراپ متخصص در این کار انجام می شود. در تست نوار عصب و عضله ، عضلات، الکتریسیته تولید می کنند و در این روش فعالیت الکتریکی عضله بررسی می شود. سوزنهای بسیار ظریفی از طریق پوست به داخل عضله مورد نظر فرستاده می شود تا از طریق آنها امواج الکتریکی تولید شده بوسیله عضله به دستگاه مخصوصی فرستاده شود. دستگاه، امواج الکتریکی جمع آوری شده را تقویت و سپس ثبت میکند.

همچنین ممکن است در این روش نوار عصب و عضله تست کننده چسب های مخصوص را در نقاط مختلفی روی پوست شما قرار دهد. این نقاط در مسیر عصب مورد مطالعه هستند. در زیر این چسب ها تکه فلزی قرار دارد که توسط سیمی به دستگاه متصل می شود. پس کار این چسب یا الکترودها جمع آوری اطلاعات الکتریکی از سطح پوست است.

نوار عصب و عضله چه کاری انجام می دهد؟

دستگاه نوار عصب و عضله از طریق یکی از این الکترودها یک جریان الکتریکی ضعیف را به پوست شما وارد می کند. این جریان الکتریسیته از طریق پوست به عصب وارد شده و در طول آن حرکت می کند. در کمی بالاتر در مسیر عصب الکترود بعدی جریان الکتریکی رسیده را دریافت و ثبت میکند. سپس دستگاه بررسی میکند که چقدر زمان طی شده تا موج الکتریکی از نقطه اول به نقطه دوم برسد. به زبان دیگر سرعت هدایت امواج الکتریکی در داخل عصب بررسی می شود.

این سرعت هدایت معمولاً در حدود ۲۰۰ کیلومتر در ساعت است. وقتی عصب به هر علتی خوب کار نمی کند ممکن است این سرعت هدایت کم شود. تست کننده با تغییر محل الکترود ها سعی می کند محل آسیب عصب را کشف کند. موقع وارد شدن جریان الکتریکی از الکترود اول به پوست یک احساس خفیف برق گرفتگی حس می شود که دردناک یا آزار دهنده نیست

برای اندازه گیری سرعت هدایت عصبی، عصب را در دو نقطه تحریک می کنیم و فاصله بین دو نقطه تقسیم بر زمان طی شده در این حالت سرعت هدایت عصبی است.

آیا تست نوار عصب و عضله (EMG,NCV) دردناک است؟

احساس درد یک تجربه شخصی است و برای بسیاری از بیماران درد ناشی از نوار عصب و عضله (EMG,NCV) خفیف است و حتی بعضی از بیماران احساس درد نمی‌کنند.

در صورت احساس درد به پزشکی که آزمون را انجام می‌دهد اطلاع دهید. پزشک بر اساس مورد به تغییر نحوه انجام تست نوار عصب و عضله می‌پردازد. به ندرت پیش می‌آید که به علت درد غیرقابل تحمل بایستی انجام تست خاصی متوقف شود. در این صورت پزشک بر اساس یافته‌های بدست آمده تا این مرحله اقدام به تفسیر تست نوار عصب و عضله می‌کند. البته بدیهی است که چنانچه این آزمایش به صورت کامل انجام نشود، نتیجه حاصله هم کامل نخواهد بود. می‌توان برای جلوگیری از بروز درد یا کاستن آن از داروهای آرام‌بخش و داروهایی از قبیل دیازپام کمک گرفت. این امر معمولاً در مورد بچه‌های بسیار بی‌قرار صادق است. اما در مورد بزرگسالان به کار نمی‌رود. همچنین استفاده از داروهای مسکن موضعی مثل لیدوکائین در این تست موردی ندارد.

اقدامات ضروری برای بیماران در هنگام انجام نوار عصب و عضله:

• در روز انجام تست نوار عصب و عضله، استحمام نموده و مواد زائد را از روی پوست محل آزمون بزدایید. از استعمال هر گونه مواد آریشی و لوسیون، کرم و یا پماد بر روی محل آزمون خودداری نمایید.
• پرونده پزشکی از جمله کلیه آزمایشات و عکسهای رادیولوژی خود را به همراه داشته باشید .
• قبل از انجام آزمون، انتهای اندامهای (دستها و پاههای) خود را گرم کنید .
• قبل از انجام آزمون، دستبند انگشتر و هر شی فلزی را از اندامها خارج نمایید .
• قبل از انجام آزمون، موبایل و کلیه دستگاههای الکترونیک خود را خاموش نمایید .
• اگرپیس میکر قلبی استفاده می کنید پزشک خود را اگاه سازید.
• از داروهای رقیق کننده خون نظیر وارفارین، هپارین ویا پلاویکس استفاده می کنید، پزشک خود را اگاه سازید.
• اگر مبتلا به بیماری ههای عفونی از جمله ایدز و هپاتیت هستید پزشک خود را آگاه سازید.
• اگر مبتلا به بیماری های خونی، نارسایی مزمن کلیه، نارسایی کبد و بیماری قلبی هستید پزشک خود را اگاه سازید.

پس از تست نوار عصب و عضله ممکن است کمی درد و کبودی در محل سوزنها داشته باشید، اما این عارضه در عرض چند روز ناپدید می شود. برای کاهش درد و التهاب می توانید از ماساژ یخ یا استامینوفن خوراکی استفاده نمایید.

آیا تست نوار عصب و عضله دارای عوارض است؟

در صورت رعایت نکات خاصی که پزشک انجام‌ دهنده آزمون به آن اشراف دارد، این عوارض برای شما رخ نخواهد داد. تنها عارضه‌ای که ممکن است برای شما اتفاق بیفتد درد موقتی در محل ورود سوزن است. این درد ممکن است چند ساعت طول بکشد و به مسکن معمولی مثل استامینوفن یا بروفن و یا سرد کردن موضعی محل پاسخ می‌دهد. در هنگام انجام تست نوار عصب و عضله در محل ورود سوزن ممکن است خون‌ریزی مختصری دیده‌شود. در اینگونه موارد پزشک با فشار موضعی پنبه به مدت کافی اقدام به خاتمه خونریزی می‌کند.

اما در بعضی بیماران به ویژه بیمارانی که دارای عیوب خونریزی‌ دهنده هستند و یا داروها و یا موادی که خونریزی می‌دهند را مصرف می‌کنند پس از چند ساعت از خاتمه تست خونریزی شروع شود. در این موارد بیمار پس از تمام شدن آزمون متوجه خون ‌مردگی و یا تورم موضعی می‌شود. در اینگونه موارد معمولاً فشار دادن جسم سردی مثل یخ به محل درگیر برای مدت چند دقیقه خونریزی را برطرف می‌کند، هر چند که بر طرف شدن تورم و خونمردگی مدتی طول خواهد کشید. به هر حال در موقع بروز هر عارضه ناشی از نوار عصب و عضله که به روشهای فوق جواب ندهد پزشک انجام‌ دهنده آزمون را مطلع کنید.

آیا تست نوار عصب و عضله (EMG,NCV) دردناک است؟

احساس درد یک تجربه شخصی است و برای بسیاری از بیماران درد ناشی از نوار عصب و عضله (EMG,NCV) خفیف است و حتی بعضی از بیماران احساس درد نمی‌کنند. در صورت احساس درد به پزشکی که آزمون را انجام می‌دهد اطلاع دهید.

پزشک بر اساس مورد به تغییر نحوه انجام تست نوار عصب و عضله می‌پردازد. به ندرت پیش می‌آید که به علت درد غیرقابل تحمل بایستی انجام تست خاصی متوقف شود. در این صورت پزشک بر اساس یافته‌های بدست آمده تا این مرحله اقدام به تفسیر تست نوار عصب و عضله می‌کند. البته بدیهی است که چنانچه این آزمایش به صورت کامل انجام نشود، نتیجه حاصله هم کامل نخواهد بود. می‌توان برای جلوگیری از بروز درد یا کاستن آن از داروهای آرام‌بخش و داروهایی از قبیل دیازپام کمک گرفت. این امر معمولاً در مورد بچه‌های بسیار بی‌قرار صادق است. اما در مورد بزرگسالان به کار نمی‌رود. همچنین استفاده از داروهای مسکن موضعی مثل لیدوکائین در این تست موردی ندارد