تشخیص و درمان گلیوما
همان طور که قبلا اشاره شد تومورهای مغزی اولیه از مغز منشا می گیرند. این تومورها بسیار متفاوت از تومورهای مغزی ثانویه (متاستاتیک) هستند که در ابتدا در نقاط دیگری از بدن ایجاد شده و به مغز گسترش پیدا می کنند.
تومورهای اولیه مغز عمدتاً از سلول های گلیال ایجاد می شوند. سلول های گلیال ستون فقرات ساختاری مغز را فراهم می کنند و از عملکرد نورون ها (سلول های عصبی) که مسئول فکر، حس، کنترل ماهیچه ها و هماهنگی هستند، پشتیبانی می کنند.
گلیوما
گلیوما یک گروه وسیع از تومورهای مغز و طناب نخاعی است که از سلولهای گلیال حاصل میشود. این تومورهای مغزی اغلب در دهه چهارم تا ششم زندگی ایجاد می شوند هر چند انواعی از آن بیشتر در اطفال دیده می شود.
طبقه بندی تومورهای مغزی اولیه
تومورهای مغزی اولیه تومورهایی هستند که توسط پاتولوژیست بر اساس ظاهرشان در زیر میکروسکوپ و بر اساس نشانگرهای مولکولی و ژنتیکی خاص طبقه بندی می شوند. گلیوم ها به چهار درجه (I، II، III و IV) طبقه بندی می شوند و درمان و پیش آگهی آنها به درجه تومور بستگی دارد. تومورهای درجه I یا II را گلیوم با درجه پایین می نامند. اصطلاح گلیوم بدخیم یا با درجه بالا به تومورهایی اشاره دارد که به عنوان زیر طبقه بندی می شوند:
- آستروسیتوماها
- اولیگودندروگلیوماها
- گلیوبلاستوماها
و بر اساس اینکه آیا تغییر ژنتیکی در ژن ایزوسیترات دهیدروژناز (IDH) دارند یا خیر، طبقه بندی می شوند. در صورت وجود جهش، تومور به عنوان جهش IDH و در صورت عدم وجود جهش، تومور به عنوان IDH وحشی تعیین می شود. تومورهای نوع وحشی IDH تهاجمی تر هستند و مانند گلیوما درجه بالا رفتار می کنند.
علائم گلیوما با درجه بالا
گلیوما با هجوم (رشد) به بافت مغز طبیعی و یا ایجاد فشار در مجاورت، علائم ایجاد می کند. شایع ترین علائم عبارتند از:
- علائم شناختی مانند از دست دادن حافظه، تغییر شخصیت، سردرگمی، مشکلات گفتاری.
- سردرد.
- تشنج – تشنج در بیش از نیمی از بیماران مبتلا به گلیوم درجه III یا درجه IV رخ می دهد. تشنج ناشی از فعالیت الکتریکی نامنظم در مغز است. داروها معمولاً برای کنترل تشنج ضروری هستند. متخصص مغز و اعصاب می تواند در مدیریت تشنج های مرتبط با گلیوماهای با درجه بالا مفید باشد.
- سایر علائم شایع تومورهای مغزی شامل ضعف، مشکلات تعادلی، علائم بینایی و تغییر در حس است.
تست های گلیوما درجه بالا
اگر پزشک شما نگران این علائم باشد، ممکن است اسکن مغز را توصیه کند. این را می توان با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) انجام داد. هر دو آزمایش تصویر بسیار دقیقی از مغز ارائه می دهند. معمولاً یک رنگ کنتراست نیز از طریق ورید برای CT یا MRI برای تجسم بهتر مغز داده می شود. MRI به طور کلی اسکن دقیق تری از تومور ارائه می دهد. با این حال، CT یا MRI نمی تواند با اطمینان مشخص کند که یک توده تومور مغزی است یا خیر.
جراحی تومور مغزی
تنها راه برای تعیین نوع تومور با قطعیت این است که جراح مغز و اعصاب قطعه ای از تومور را در حین جراحی (رزکسیون) بردارد. سپس یک پاتولوژیست بافت تومور را زیر میکروسکوپ بررسی کند.
بیوپسی
بیوپسی ممکن است بدون جراحی بزرگتر انجام شود. اگر تومور در ناحیه حساسی از مغز قرار گرفته باشد یا اگر برای جراحی خیلی بیمار هستید، این روش ترجیح داده می شود. در این شرایط، روشی به نام بیوپسی سوزنی استریوتاکتیک برای نمونه برداری از تومور با وارد کردن یک سوزن از طریق جمجمه به داخل خود مغز استفاده می شود.
درمان اولیه گلیوما با درجه بالا
درمان گلیوما درجه بالا شامل اقداماتی برای تسکین علائم و حذف یا کنترل تومور است. این ممکن است شامل:
- جراحی
- پرتودرمانی
- شیمی درمانی
از آنجایی که روش های درمانی برای انواع گلیوما با درجه بالا وجود ندارد، بسیاری از افراد تشویق می شوند در صورت امکان در کارآزمایی بالینی شرکت کنند.
مدیریت علائم گلیوما
تشنج و تورم در مغز (ادم مغزی) می تواند باعث علائم عصبی جدی شود که گاهی اوقات زندگی را تهدید می کند. اگرچه درمان تومور ممکن است در نهایت این علائم را کاهش دهد، درمان هایی با هدف کنترل علائم موثر هستند و ممکن است مورد نیاز باشند:
- تشنج
- داروهای ضد تشنج معمولاً می توانند تشنج های ناشی از تومور مغزی را کنترل کنند.
- ادم مغز
- ادم مغزی تورم در مغز است که ممکن است علائم عصبی ایجاد کند. ادم علامت دار با گلوکوکورتیکوئیدها (که استروئیدها نیز نامیده می شوند) و معمولاً دگزامتازون (نام تجاری: Decadron) درمان می شود.