روش های بررسی عصب و عضله!

NCV مخفف بررسی سرعت هدایت عصبی Nerve Conduction Velocity می باشد. که نوار عصب یا تست عصب نام دارد. در این حالت سرعت هدایت موج الکتریکی در مسیر عصب اندازه گیری می شود. یعنی موج الکتریکی با چه سرعتی در طول عصب حرکت می کند.

در این تست ابتدا عصب در نقطه مشخصی تحریک می شود. این تحریک توسط جریان الکتریکی در سطح عصب است و پاسخ آن بر روی پوست یا روی عضله ثبت می گردد.

در برخی از بیماریهای اعصاب محیطی سرعت هدایت عصبی کم می شود. مثلا اگر عصب تحت فشار باشد این سرعت کاهش پیدا می کند.

بررسی سرعت هدایت S شامل موارد زیر است:

• تعیین سرعت هدایت عصبی
• تعیین تاخیر زمانی

از وقتی که عصب را تحریک می کنیم تا زمانی که موج حاصله ثبت می شود تاخیر زمانی نام دارد. در تست نوار عصب ارتفاع موج ایجاد شده نیز مهم است. در برخی بیماریهای عصب ممکن است سرعت انتقال موج کم نشود اما ارتفاع موج کم شود. این بررسی بر روی عصبهای انتقال دهنده پیامهای حسی یا حرکتی یا مشترک انجام می شود.

عصب فعال

ارتفاع موج عصبی از این لحاظ مهم است که نشان می دهد چه تعداد عصب فعال است. در برخی از بیماریهای اعصاب محیطی عصبها از بین می روند در این حالت ارتفاع موج کم می شود. برای اینکه بتوانیم این کاهش موج را اندازه گیری کنیم بایددو عصب در دو سمت بدن را مقایسه کنیم. بنابراین نوار عصب همیشه مقایسه دو طرف مهم است.

بررسی سرعت هدایت عصبی شامل دو بخش است:

• حسی
• حرکتی

در این حالت عصب حسی تحریک شده و پاسخ از پوست ثبت می شود یا عصب حرکتی تحریک شده و پاسخ حرکتی از عضله ثبت می شود. گاهی از اعصابی که هم حسی و هم حرکتی می باشند پاسخ مشترک ثبت می شود.

نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله از اعصاب در دسترس گرفته می شود. برخی از عصبهای ریز ممکن است پاسخ ثابتی ندهند و از لحاظ تشخیصی اهمیت نداشته باشند.

EMG یا الکترومیوگرافی

الکترومیوگرافی که اصطلاحا نوار عضله نامیده می شود شامل ثبت فعالیت الکتریکی عضله است که معمولا با الکترود سوزنی انجام می گیرد. در این حالت الکترود بسیار ظریف در نزدیک محل فعالیت فیبر عضله قرار داده می شود و فعالیت الکتریکی عضله ثبت می شود.

الکترودهای سطحی نیز در مواردی که بخواهیم فعالیت کلی عضله را ثبت کنیم بکار می روند.مثلا در بیو فیدبک یا در بررسی قدرت عضلات اما در بررسی بیماریهای عصب و عضله انجام الکترومیوگرافی ضروری است.

نوار عضله

در نوار عضله تحریک الکتریک وارد عضله نمی شود بلکه تحریک ایجاد شده در داخل عضله ثبت می شود. مرحله الکترومیوگرافی خود شامل چند بخش است. عضله ابتدا باید کاملا شل باشد تا ارزیابی شود آیا عضله حرکت خودبخودی دارد یا نه. در حالت طبیعی و نرمال عضلات کاملا ساکت می باشند و فعالیت الکتریکی خودبخود ندارند اما در موارد متعددی دچار فعالیت خودبخود می شوند. فعالیت خود بخود عضلات نیز در همه موارد غیر طبیعی نیست مثلا پرش عضلات زیر پلک می تواند بعلت مشکلات تیروئید، استرس روحی یا مصرف زیاد قوه و چایی ایجاد شود.

در این موارد اگر معاینه بیمار طبیعی باشد، معمولا نیاز به انجام تست نوار عصب و عضله نمی باشد. سپس انقباض ضعیفی از عضله بصورت ارادی گرفته می شود. مهم است که بیمار در این مرحله همکاری خوبی داشته باشد. در انتها انقباض قوی از عضله گرفته می شود. شکل امواج و ارتفاع آنها عوامل مهم در بررسی نوار عضله می باشند.

در چه مواقعی نوار عصب و عضله نیاز است؟

نوار عصب در طیف وسیعی از بیماریها انجام می شود. بطور کلی اختلالات حس، حرکت یا علایم عصبی بسته به تشخیص پزشک ممکن است نیاز به نوار عصب داشته باشند. ضعف عضلات، پرش عضلات، درد عصبی از سایر مواردی است که نوار عصب و عضله به تشخیص کمک می کند.

نوار عصب زبان

بررسی عضله زبان در مواردی که اختلالات بلع و صدا وجود دارد انجام می شود انجام آن شبیه به نوار عصب سایر قسمتها است.

نوار عصب مقعد

الکترومیوگرافی عضله مقعد در بی اختیاری مدفوع یا دردهای کف لگن کاربرد دارد. در موارد بی اختیاری ادراری بخصوص در خانمها الکترومیوگرافی اسفنکتر حالب نیز انجام می شود.

تحریک عصب

در ضعف عضلانی ممکن است تست خاصی بنام تحریک مکرر عصبی انجام شود. در این حالت تحریکهای مکرر بر روی عضلات مبتلا انجام شده و خستگی عضله توسط آن بررسی می گردد.

الکترودیاگنوز

همانطور که اشاره شد علاوه بر نوار عصب و عضله تستهای دیگری وجود دارد که تحت عنوان الکترودیاگنوز تقسیم بندی می شوند در این تستها راههای شنوایی، بینایی، حسی و حرکتی بررسی می شود.

نوار عصب و عضله در کودکان

نوار عصب و عضله در نوزادان و کودکان نیز انجام می شود اما کودکان نیاز به مهارتهای بیشتری دارد.