علائم و پیشگیری از «آسیب تروماتیک مغز»
سقوط و تصادفات رانندگی دو عامل اصلی آسیب های مغزی (TBIs) هستند. وقتی ضربه شدیدی به سر وارد می شود، مغز به جمجمه برخورد می کند و می تواند باعث آسیب مغزی شود. ضربه مغزی شایع ترین نوع TBI است.
آسیب تروماتیک مغزی (TBI)
آسیب مغزی تروماتیک یا TBI ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که ضربه ای به سر وارد شود. آسیب می تواند نافذ باشد، مانند زخم گلوله، یا آسیب غیر نافذ، مانند ضربه به سر در تصادف رانندگی. صدمات تروماتیک مغزی از نظر شدت متفاوت است. بهبودی بسیاری از افراد از TBI در عرض چند روز و اشکال شدیدتر می تواند باعث آسیب دائمی مغز یا حتی مرگ شود.
چه کسانی ممکن است دچار آسیب مغزی تروماتیک (TBI) شوند؟
هر کسی می تواند TBI را تجربه کند، اگرچه تقریبا ۸۰٪ از آنها برای مردان اتفاق می افتد. TBI همچنین در بین افراد بالای ۶۵ سال شایع تر است. افراد در این گروه سنی بیشتر در معرض از دست دادن تعادل، افتادن و ضربه به سر هستند. اما حتی نوزادان نیز می توانند در اثر حوادثی مانند افتادن از تخت یا پله و یا مواردی این چنین دچار این آسیب شوند.
چه چیزی باعث آسیب مغزی تروماتیک (TBI) می شود؟
هنگامی که ضربه شدیدی به سر وارد می شود، مغز ممکن است تغییراتی را در مصرف مواد شیمیایی و انرژی به عنوان راهی برای جبران آسیب تجربه کند. این تغییرات می تواند منجر به سردرد، حساسیت به نور/ صدا و گیجی شود. در TBI های خفیف، این تغییرات کوتاه است و به طور دائمی به مغز آسیب نمی رساند. با این حال، با صدمات شدیدتر، این تغییرات می تواند طولانی تر شود و منجر به آسیب به سلول های مغز شود. این اثرات می تواند باعث تورم مغز و انبساط در داخل جمجمه شود. تورم می تواند منجر به آسیب مغزی شود.
افراد مبتلا به TBI خفیف می توانند چندین علامت مختلف داشته باشند که بیشتر آنها بلافاصله پس از آسیب سر یا روزهای بعد رخ می دهد. گاهی اوقات افراد تا زمانی که به مدرسه یا محل کار برنگردند، شدت یک علامت را احساس نمی کنند.
علائم TBI عبارتند از:
- تغییر رفتار یا خلق و خو.
- گیجی یا مشکلات حافظه.
- تشنج.
- گشاد شدن مردمک ها یا تاری دید.
- سرگیجه، غش یا خستگی.
- سردرد.
- تهوع و استفراغ.
- بی قراری.
- حساسیت به نور و بو.
- خوابیدن زیاد یا کم.
- لکنت زبان.
آسیب مغزی تروماتیک (TBI) چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص به شدت آسیب و علائم بستگی دارد. از جمله موارد تشخیص عبارتند از:
ارزیابی عصبی:
متخصص مغز و اعصاب، حافظه، تفکر، عملکرد حرکتی (تعادل، رفلکس ها و هماهنگی) و عملکردهای حسی (شنوایی و بینایی) را بررسی می کند.
تست های تصویربرداری:
سی تی اسکن یا ام آر آی خونریزی و تورم مغز را بررسی می کند.
آزمایش خون:
در این روش پزشک دنبال مواردی در خون شما می شود که نشان دهنده ضربه مغزی یا TBI خفیف است.
عوارض ضربه مغزی (TBI)
TBI متوسط یا شدید می تواند باعث آسیب دائمی مغز و ناتوانی شود. افراد مبتلا به TBI نیز در معرض خطر بیشتری از موارد زیر هستند:
- اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD).
- خونریزی مغزی.
- تشنج (صرع).
در موارد نادر، صدمات شدید سر یا داشتن چندین TBI متوسط تا شدید می‌تواند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، زوال عقل یا اختلالات حرکتی را در آینده افزایش دهد.
درمان آسیب تروماتیک مغزی
نوع درمان آسیب تروماتیک مغزی بستگی به شدت آسیب وارد شده و اختلالات ایجاد شده دارد. البته تا زمان مشخص شدن میزان آسیب، فرد باید تحت مراقبت‌های اورژانسی باشد تا میزان اکسیژن و جریان خون او مورد بررسی قرار گرفته و در صورت بروز آسیب جدی، از حرکت سر و گردن جلوگیری شود. بنابراین، در صورتی که با چنین فردی برخورد کردید، حتما با اورژانس تماس گرفته و سریعا وضعیت را بررسی کنید.
در صورتی که آسیب خفیف باشد، با استراحت و مصرف مسکن‌های بدون نسخه بهبود می‌یابد. البته فرد باید تا مدتی در خانه مورد مراقبت قرار گیرد تا علائم او به درستی برررسی گردد و در صورت وخیم شدن وضعیت، به پزشک مراجعه کند. در این مواقع بهتر است فرد از انجام فعالیت‌های فکری و فیزیکی به دور باشد تا به طور کامل بهبود یابد.
افرادی که دچار آسیب‌های مغزی شدید هستند، نیاز به رسیدگی و مراقبت‌های بیشتری دارند. این مراقبت‌ها در بیمارستان انجام می‌شود تا آسیب‌های ثانویه و التهاب و خونریزی که ممکن است برای بیمار رخ دهد، به حداقل برسد.