رابطه کم خونی و اختلالات عصبی!

از جمله عوامل شایع‌ علت کم‌خونی به خصوص در زنان، فقر آهن است. آهن جزء مهم هموگلوبین است و اگر بدن به اندازه کافی آهن نداشته باشد، اکسیژن به سلول‌های قرمز نمی‌رسد.

نقش آهن در سیستم بدن

اساسا آهن جزو حیاتی ترین عنصر ها برای اکثر اعضای بدن می‌باشد. در انتقال اکسیژن، تنفس سلول ها، رشد سلول ها، تولید انرژی، تولید DNA و… به صورت فعال نقش دارد. مغز به عنوان عضو فعال بدن، برای انجام بسیاری از امور طبیعی، نیاز به آهن دارد و به مقدار آهن در بدن حساس است.

تاثیر کمبود آهن بر عملکرد مغز

تغییر میزان آهن در بدن، بر فعالیت های مغز و در نتیجه سوخت و ساز سلول های عصبی، ارتباط آنها با یکدیگر، ساخت میلین برای افزایش سرعت انتقال پیام، تولید مواد انتقال دهنده موثر است.

به همین ترتیب، تاثیر کم خونی بر مغز و اعصاب و فقر آهن در بدن و مغز، باعث ایجاد اختلال در حافظه و یادگیری، خلق افراد در روابط شخصی و اجتماعی و… شود. البته در برخی از افراد به دلیل پایین بودن سطح ذخیره آهن در بدن، بدون مشکل کم خونی دچار فقر آهن هستند.

کم خونی همواره با فقر آهن همراه است. این مشکل با علائم متعدد جسمی و روحی همراه است که علائم شایع آن عبارتند از: خستگی، منگی، بی‌قراری، ضعف دستگاه ایمنی بدن و… .

مغز رهبری و فرماندهی خلق و خوی ما را بر عهده دارد. به طور کلی سلامت روانی ما متاثر از مغز است. تاثیر کم خونی بر مغز و اعصاب به همراه فقر آهن، موجب خستگی مزمن، مشکلات تمرکز و توجه، رفتار افسرده و مضطرب می‌شود.

برخی اختلالات عصبی وکم خونی:

• سندروم پای بیقرار
• علائم افسردگی
• اختلالات خواب و اضطراب

کم خونی چیست؟

کم خونی فقر آهن بیشتر ناشی از زایمان، آسیب‌های شدید، جراحی و زخم است. برخی از افراد نیز مشکلات کمبود جذب آهن در بدن را دارند مانند کسانی که مبتلا به اختلالات روده مثل بیماری کرون هستند. کم خونی فقر آهن، شاید در ابتدا هیچ علامت جدی نداشته باشند اما به مرور زمان سیر وخیم‌تری به خود می‌گیرد.

تاثیر کم خونی بر سیستم عصبی جنین

سطح آهن جنین به شدت متاثر از سطح آهن مادر می‌باشد. شدت و مدت کم خونی و فقر آهن در مادر باردار ممکن است مشکلات مختلفی را برای دستگاه عصبی جنین برای مدت کوتاه ( کودکی ) یا بلند مدت ایجاد کند.

مشکل و عارضه فقر آهن در دوران کودکی بسیار شایع است. این مشکل به همراه مشکل کم خونی، تاثیر بر حافظه و یادگیری، رفتار، خلق و تکامل حرکتی دارد. آهن تاثیر مستقیم بر رشد و تکامل سیستم عصبی دارد و فقر آهن می‌تواند بر سلامت روان و قدرت شناختی حافظه و یادگیری حتی تا پایان عمر تاثیر منفی بگذارد.

مسئله مهم در این مشکل در ابتدا شناخت علائم و سپس انجام آزمایش برای تشخیص آن است. اما بعد از بررسی و صحت این موضوع باید با مصرف مکمل های ویژه که توسط پزشک تجویز می‌شود از ادامه آن جلوگیری کرد. همچنین با مصرف مکمل از مشکلات پیشبینی شده برای کودک می توان جلوگیری کرد.

علائم شایع کم‌خونی

خستگی و ضعف

اولین علامت شایع کم‌خونی فقر آهن خستگی است. چون بدون اکسیژن کافی در خون، بدن به اندازه کافی قادر به شکستن مواد مغذی و انرژی نیست. بدون انرژی نیز فرد احساس خستگی و ضعف می‌کند.

تمایل به خوردن چیزهای عجیب

مبتلایان به کم خونی فقر آهن اغلب دچار سندرم پیکا می‌شوند؛ سندرمی که در اثر آن، این افراد تمایل عجیبی به مصرف مواد غیر خوراکی مانند خاک، یخ، چسب و کاغذ دارند. علت واقعی ابتلا به این سندرم نامشخص است اما با دریافت مکمل‌های آهن احساس تمایل به این مواد از بین می‌رود.

سردرد و سرگیجه

سردرد و احساس سبکی سر همگی می‌تواند نشانه ابتلا به کم‌خونی باشد و آنهم به دلیل فقدان اکسیژن مغز. این عارضه حتی می‌تواند منجر به بروز غش در برخی افراد شود.

ضربان قلب نامنظم

تپش قلب و ضربان نامنظم می‌تواند به علت عدم انرژی بروز کند. چون بدن شما در تلاش برای افزایش سطح اکسیژن، گردش خون را سریع تر می‌کند.

تنگی نفس

زمانی که اندام شما به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کند، فعالیت ریه‌ها برای افزایش دریافت اکسیژن بیشتر می‌شود. برای همین مبتلایان به فقر آهن با بالا رفتن از پله ها و یا در طول تمرینات ورزشی دچار تنگی نفس می‌شوند.

درد قفسه سینه

این درد به علت عدم هموگلوبین و اکسیژن کافی شایع است و در کم‌خونی‌های بسیار شدید حتی سکته قلبی نیز می‌تواند رخ دهد.

سوزن سوزن شدن پاها

هنوز مشخص نشده که کم خونی فقر آهن با سندرم پای بی قرار ارتباط دارد یا نه اما احساس نیاز قوی و ناخوشایند به حرکت دادن پاها در مبتلایان به فقر آهن شایع است و می‌تواند خواب شبانه را حتی دچار اختلال کند.

نکته:  نوار عصب و عضله یکی از راههای تشخیص سوزن سوزن شدن بدن است.

رنگ پریدگی

هنگامی که اندام حیاتی شما مانند قلب و مغز به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند، جریان خون به پوست کاهش می‌یابد و شما دچار رنگ پریدگی می‌شوید.

شکنندگی ناخن‌ها

سلول‌های ناخن مانند هر سلول دیگر زنده نیاز به اکسیژن برای تنفس و رشد دارد و در غیر این صورت دچار شکنندگی و تضعیف می‌شود. ناخن‌های مبتلایان به فقر آهن از انحنای طبیعی خارج می‌شود و در روی ناخن آنها، شیارهای طولی پیدا می‌شود که گاهی صاف هستند و در موارد شدیدتر، فرو رفتگی روی ناخن ایجاد می‌شود که به نام ناخن‌های قاشقی معروف هستند.

سرد بودن دست ها و پاها

کاهش جریان خون در اندام بدن منجر به احساس سردی در دست و پاها در مبتلایان به کم‌خونی فقر آهن می‌شود.

پیشگیری از کم‌خونی

زنان باردار برای پیشگیری از کمبود آهن باید از ماه چهارم بارداری تا سه ماه بعد از زایمان از داروی آهن استفاده کنند. به نوزادان نیز از چهار ماهگی تا حدود دو سالگی باید قطره آهن داد و با توجه به این که شیر مادر به اندازه کافی حاوی آهن نیست، تا زمانی که کودک بتواند غذاهای معمولی را بخورد، نیاز است که از قطره آهن نیز استفاده شود. در بقیه موارد به افراد توصیه می‌شود، به اندازه کافی مواد حاوی آهن به خصوص گوشت قرمز را مصرف کنند.

غذاهای غنی از آهن، شامل:

• گوشت قرمز
• ماهی،مرغ
• زرده تخم مرغ
• جگر
• سبزی های دارای برگ سبز تیره مثل اسفناج
• حبوبات مثل عدس و لوبیا
• آجیل و کشمش