تشنج در کودکان با شیوع ۶-۴ مورد در ۱۰۰۰ کودک، شایع ترین اختلال نورولوژیک طب کودکان محسوب می شود.

به همین خاطر موضوع تشنج و صرع در کودکان یک مسئله حاد برای خانواده ها است. بر اساس تحقیقات انجام شده در آمریکا از هر ۲۰۰ کودک و نوجوان یک نفر به عوارض تشنج مبتلا می شوند، اینکه چرا کودکان تشنج می کنند، تشنج فوکال در کودکان چیست و چطور می توان به آنها کمک کرد قرار است در این مطلب به آن بپردازیم.

دلایل ایجاد تشنج؟

هر چیزی که مسیرهای ارتباطی مغز را مختل کند می تواند منجر به تشنج شود. چراکه ایجاد، ارسال و دریافت امواج الکتریکی برای برقراری ارتباط در مغز توسط سلول های عصبی یا نورون ها انجام می پذیرد.

چه عواملی موجب صرع در کودکان می شود؟ 

صرع یک بیماری و اختلال نورولوژیکال است به این معنی که بر روی مغز و سیستم عصبی اثر گذار است، در چنین شرایطی بیمار مستعد ابتلا به تشنج است، مغز از میلیون ها سلول عصبی و نورون تشکیل شده است که با فرستادن سیگنالهای عصبی کار می کنند، ایجاد اختلال در این سیگنالها فرد را به تشنج می کشاند، به این حالتها حمله نیز گفته می شود.

این نکته را دقت کنید که همه تشنج ها ناشی از صرع نیستند، برخی از این تشنج ها به دلایل دیگر از جمله تب ناگهانی و افزایش حرارت بدن و یا سنکوپ یا غش کردن در اثر کاهش فشار و … اتفاق می افتند، این تشنج ها به این دلیل که با اختلالات مغزی اتفاق نمی افتند صرع نیستند.

تشنج فوکال یا تشنج جزئی

انواع مختلفی از تشنج در صرع ایجاد می شود، نوع تشنج صرع بسته به اینکه چه منطقه ای از مغز تحت تاثیر قرار گرفته است و درگیر شده متفاوت است، به طور کل تشنج را به دو دسته کلی تشنج عمومی و تشنج فوکال یا جزئی تقسیم بندی می کنند.

تشنج فوکال یا تشنج جزئی یک طرف مغز را تحت تاثیر قرار می دهد ولیکن تشنج عمومی دو طرف مغز  اتفاق می افتد، به طور کلی تشنج در کودکان و بزرگسالان به طور یکسان اتفاق می افتد ولیکن برخی انواع این تشنج ها در کودکان شایع تر هستند، به طور مثال تشنج های غایب که در کودکان رخ می دهد؛ این تشنج ها می توانند درحد بسیار مختصر باشند تا جایی که والدین متوجه آن نشوند و یا آن را با بی توجهی و رویاپردازی اشتباه بگیرند.

تشنج فوکال در کودکان

زمانی که عملکرد غیرطبیعی مغز در یک یا چند نقطه در یک طرف مغز اتفاق می افتد تشنج فوکال رخ داده است، قبل از تشنج ممکن است کودک یک سری علائم را تجربه کند و این یک مقدمه و نشان دهنده تشنج است، علائمی ترس، سرخوشی، مشکلات بینایی و یا مشکلات شنوایی یا تغییر در حس بویایی داشته باشند، دو نوع تشنج فوکال در کودکان ممکن است اتفاق بیافتد

تشنج فوکال ساده :

در این نوع تشنج فوکال در کودکان بسته به اینکه کدام قسمت مغز درگیر شده باشد علائم متفاوت است، کودک هوشیاری خود را از دست نمی دهد و ممکن است تنها یک قسمت از بدن مثلا ماهیچه های بزرگ دست یا یک انگشت دچار مشکل شده و مثلا انگشت شروع به حرکتهای غیر ارادی کند، همچنین ممکن است بینایی کودک تحت تاثیر قرار بگیرد و البته شایع ترین حالت در این نوع فوکال درگیری عضلات است. عرق کردن ، تهوع و یا رنگ پریدگی هم از دیگر علائمی است که تشنج فوکال ساده یا جزئی را نشان می دهد

تشنج فوکال پیچیده :

در این نوع تشنج که در ناحیه بزرگتری از مغز و اغلب در لوب تمپورال مغز (کنترل احساسات و عواطف ) رخ می دهد باعث از دست رفتن هوشیاری کودک می شود، ممکن است به نظر برسد کودک بیدار است ولی متوجه شما نخواهد بود، در این حالت ممکن است رفتارهای عجیب و صداهای عجیب داشته باشد، حالتهایی از قبیل

• برداشتن چیزهایی که در اطراف ا است بدون هدف
• گاز کرفتن، جویدن و حرکت دادن لب
• صداهای عجیب، تکرار کلمات بی معنی و بدول دلیل یا یواش حرف زدن
• دویدن و راه رفتن بدون هدف، حالتی شبیه به پرسه زدن

اینها علائمی دال بر تشنج فوکال پیچیده در کودک شماست

حالات مختلف حمله های تشنج 

• حرکات تند و سریع که به آن تکان خوردن هم گفته می شود
• حرکت های تکراری
• احساسات غیر معمول مانند طعم عجیب و غریب در دهان یا بوی غیر عادی و عجیب و یا به هم ریختگی معده

کودک ممکن است از آنچه برایش اتفاق افتاده است آگاه باشد ولی در مواردی هم وی از تشنج بی اطلاع است و بعد از برگشت به حالت عادی خاطره ای از آن ندارد.

در مواقعی که تشنج در خواب اتفاق می افتد، این تشنج می تواند بر روی الگوی خواب کودک تاثیر بگذارد و ممکن است کودک در روز احساس خستگی و یا گیجی داشته باشد. چرا کودکان تشنج می کنند.

چرا کودکان دچا صرع می شوند؟ 

در جواب  این سوال که چرا کودکان تشنج می کنند و یا چرا کودک من دچار صرع شده باشد گفت برخی از آنها به دلیل ضربه ای که به سرشان وارد می شود دچار صرع می شوند، همچنین مشکلاتی که در هنگام تولد به وجود می آید و یا عفونت های مغزی از قبیل مننژیت می توانند عاملی باشند که کودک را به صرع مبتلا می کنند.

برخی از محققان معتقدند که صرع احتمالا همیشه زمینه هایی از ارثیه و ژنتیک خواهد داشت چرا که در همه کسانی که تشنج داشته اند ژنتیک دخیل بوده است و یکی از اعضای خانواده و یا فامیل قبلا آن را تجربه کرده اند.

حتی اگر صرع به دلیل ضربه به سر بوده باشد و یا دلیل دیگری برای آن وجود داشته باشد می توان گفت همیشه زمینه ارثی آن بوده است که کودک را مستعد ابتلا کرده است، این یک انتظار عادی است که ما بگوئیم همه بیمارانی که دچار ضربه و آسیب به سر می شوند دچار مشکلات مغزی می شوند ولی همه آنها دچارصرع نمی شوند. چرا کودکان تشنج می کنند

تشخیص صرع در کودکان 

زمانی که کودک دچار تشنج می شود پزشکان این احتمال را می دهند که او دچار صرع شده است ولی این یک امر همیشگی نیست و ممکن است کودک به دلایل دیگری تشنج کرده باشد، از این بابت والدین بایست کودک را برای معاینه به پزشک متخصص مغز و اعصاب برده و پزشک با یک سری آزمایشات و بررسی ها از جمله نوار مغز شرایط را بررسی می کند.

آزمایشات همیشه نمی توانند گویای تشنج باشند و یا احتمال آن را مردود بداند ولی به تشخیص پزشک کمک می کنند، معمولا پزشک از شما می خواهد تا دقیقا اتفاقی را که افتاده است توصیف کنید، قبل از آن، در حین تشنج و پس از آن و همین طور داشتن یک فیلم از تشنج کودک می تواند به تشخیص بهتر پزشک کمک کند.

تشخیص سندروم صرع دوران کودکی

اگر کودک شما با تشخیص سندروم صرع رو به رو شود به این معنی است که با خصوصیت خاصی از صرع مواجه هستیم و در واقع پزشک می تواند تا حدودی وضعیت بیمار را پیش بینی کند، از جمله شرایط این سندروم، سن شروع آن، نوع تشنج و یا تشنج هایی که کودک درگیر آن است و نتایج خاصی که در EEG یا نوار مغز کودک مشخص می شود.

برخی از انواع صرع در کودکان به نام صرع خوش خیم معروف هستند این نوع صرع معمولا پس از رسیدن به یک سن خاص بهبود پیدا می کند و از همین بابت به نام صرع خوش خیم نامیده شده است ولیکن در نقطه مقابل برخی انواع صرع هستند که بدخیم و سخت هستند و ممکن است بر روی شرایط رشد کودک و توانایی های او تاثیر گذار بوده و کودک را دچار ناتوانی کنند، در مطلب بعد باز هم راجع به کودکان و تشنجی که ممکن است به آن دچار شوند خواهیم گفت. چرا کودکان تشنج می کنند

 درمان تشنج در کودکان 

زمانی که کودک تشنج کرده است بهترین کار کمک به درمان سریعتر و تشخیص بهتر دکتر است سعی کنید مراحل تشنج کودک را به خاطر بسپارید، زمانی را که این حالتها اتفاق می افتد ثبت کنید، در جه ساعاتی از شبانه روز و چقدر طول کشیده، اتفاقاتی که ممکن است در اطراف و پیرامون او  حادث شده و موجب شده تا تشنح تحریک شود مانند اتفاقی که باعث اضطراب او شده، اگر از این حالتها فیلمبرداری کنید تا به پزشک نشان دهید پزشک بهتر می تواند تشخیص داده و سریعتر درمان را شروع کند

بهتر است اشیاء تیز را از سر راه کودک بردارید تا موجب آسیب او نشوید، سعی نکنید بعد از تشنج چیزی را به یاد او بیاورید ممکن است باعث تحریک بیشتر و عصبی شدن کودک شوید، و در نهایت در زمانی نزدیک کودکتان را به متخصص مغز و اعصاب برسانید

دکتر بتول دادخواه متخصص مغز و اعصاب