سکته مغزی یک بیماری بسیار خطرناک است اما به‌راحتی می‌توان از آن پیشگیری کرد. سلول‌های مغز، سلول‌های حساسی هستند. این سلول‌ها برای زنده ماندن به‌صورت مداوم به اکسیژن و سایر مواد نیاز دارند. هر عاملی که مانع از رسیدن اکسیژن به این سلول‌ها شود، منجر به مرگ سلول شده و به عملکرد مغز آسیب می‌رساند. دلایل متعددی که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت ممکن است منجر به لخته شدن خون درون درگ‌های مغز شوند و یا رگ حامل، پاره شود و خون تازه به سلول‌های مغز نرسد. در این شرایط، سکته‌ی مغزی اتفاق می‌افتد.

سکته مغزی چه زمانی اتفاق می افتد؟

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که خونرسانی به مغز مسدود می‌شود یا زمانی که یک رگ خونی در مغز می‌ترکد. از دست دادن خون به مغز به معنای از دست دادن اکسیژن است و سلول های مغز آسیب دیده و می میرند. سکته مغزی می تواند باعث مرگ یا فلج دائمی فرد شود.

علائم سکته مغزی عبارتند از:

• بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازوها یا پاها.
• سردرگمی ناگهانی یا مشکل در صحبت کردن یا درک دیگران.
• از دست دادن ناگهانی بینایی در نیمی از میدان بینایی.
• مشکل ناگهانی در راه رفتن، سرگیجه، یا از دست دادن تعادل یا هماهنگی.
• سردرد شدید ناگهانی بدون علت شناخته شده

انواع سکته مغزی

دسته‌بندی سکته مغزی بر اساس عامل وقوع آن انجام می‌شود. علت توقف جریان خون در رگ‌های مغز ممکن است لختگی خون و یا پارگی رگ‌های خونی باشد. درصورتی که لخته خون به‌طور موقت ایجاد شود، سکته از نوع سکته مغزی خفیف یا گذرا است. اگر لخته خون بزرگ در رگ ایجاد شود، بیمار دچار سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic) می‌شود. و اگر عامل سکته، پارگی لخته خون باشد، سکته مغزی از نوع هوراژیک (hemorrhagic) است.

سکته مغزی ایسکمیک

این نوع سکته مغزی شایع‌تر از انوع دیگر است و در حدود ۸۷ درصد از سکته‌های مغزی را شامل می‌شود. دلیل رخ دادن این سکته مغزی ایجاد یک لخته خون نسبتاً بزرگ در رگ خونی مغز است که جلوی حرکت خون در رگ و رسیدن به سلول‌ها را مسدود می‌کند. علت اصلی ایجاد چنین لخته‌هایی رسوبات چربی در رگ هستند. این لخته‌خون در دو حالت ایجاد می‌شود. یا لخته‌خون به دلیل تجمع چربی در همان مویرگ داخل مغز تشکیل می‌شود؛ یا لخته‌ای در ناحیه قلبی و رگ‌های بزرگتر تشکیل شده و تکه‌ای از آن به سمت سایر اندام‌ها حرکت کرده و به مویرگ‌های مغز می‌رسد. از آنجا که مویرگ‌های مغزی قطر کمی دارند، این لخته‌ی کوچک در آن ناحیه انسداد ایجاد می‌کند.

در برخی موارد ممکن است بیمار به جهت وجود لخته خون دچار stroke شود اما علائم واضحی وجود نداشته باشد و بیمار از این سکته آگاهی نداشته باشد. این اتفاق در لحظه عوارض شدیدی ندارد اما ممکن است در آینده خطرساز شود. از عواملی که می‌تواند امکان ایجاد سکته مغزی خاموش را افزایش دهد، ضربان شدید قلبی یا فیبریلاسیون دهلیزی و فشار خون بالاست. پس با کنترل این مشکلات می‌توان خطر رخ دادن این سکته را کاهش داد.

سکته مغزی هموراژیک ( خونریزی مغزی)

این نوع سکته مغزی نادرتر است و در حدود ۱۳٪ از مبتلایان به سکته مغزی را شامل می‌شود. این سکته زمانی اتفاق می‌افتد که مویرگ‌های مغزی به جهت ضعیف شدن و یا دلایل دیگر پاره شده و در اطراف مغز شروع به خونریزی می‌کنند.

ضعف دیواره رگ‌ها معمولاً یک عارضه مادرزادی است که در کمتر از یک درصد جامعه ممکن است وجود داشته باشد. در برخی افراد نیز در میانسالی به دلایلی مانند عفونت، ضربه مغزی، مصرف آنفتامین و کوکائین عارضه‌ی شل شدگی رگ‌ها یا آنوریسم مغزی به وجود بیاید. در این عارضه، رگ‌ها به دلیل فشار بزرگ شده و ضعیف می‌شود.

سکته مغزی خفیف

این نوع سکته در نتیجه‌ی ایجاد یک لخته‌خون موقت در رگ‌های مغز ایجاد می‌شود که معمولاً اثر بلند مدت و مخربی ندارد. اما علائمی دارد که می‌توان با مشاهده‌ی آن‌ها به وقوع این سکته پی برد. علائم سکته مغزی خفیف، احساس ضعف، بی‌حسی یا فلج در یک سمت بدن، سرگیجه، سختی در صحبت کردن، عدم توانایی در شناختن دیگران و سردرد شدید است.

این سکته‌ها خفیفند و عارضه دائمی ایجاد نمی‌کنند اما باید به آن‌ها به‌عنوان یک هشدار توجه کرد. سکته هرچند خفیف باشد نشان از وجود یک علت برای نارسایی در تغزیه سلول‌های خونی است. پس لازم است تا جدی گرفته شود تا علت وقوع آن کشف شده و از بروز سکته‌ مغزی شدید پیشگیری نمود. یک سوم از بیمارانی که سکته خفیف را از سر می‌گذرانند دچار سکته شدیدتر می‌شوند. عواملی چون افزایش سن، دیابت، سیگار کشیدن، بیماری قلبی و عروقی و آمبولی می‌تواند خطر بروز چنین سکته‌هایی را افزایش دهد.

عواملی که خطر سکته مغزی را افزایش می دهند؟

عوارض سکته مغزی می‌توان بسیار شدید و درمان آن بسیار سخت و یا غیر ممکن باشد. به همین دلیل، پیشگیری از وقوع راه حل بهتری به‌نظر می‌رسد. این مسئله برای افرادی که سکته خفیف را تجربه کرده‌اند بیشتر حائز اهمیت است چون احتمال وقوع سکته دیگر و شدیدتر در آن‌ها وجود دارد. رأی پیشگیری از سکته مغزی باید بدانید که سکته مغزی چیست و عوامل خطر خود را شناسایی کنید و با تغییر سبک زندگی از بروز آن پیشگیری کنید.

فشارخون و سکته مغزی

یکی از مهم‌ترین عواملی که بر stroke اثر می‌گذارد، فشار خون بالاست. فشار خون بالا به دیواره رگ‌ها فشار وارد می‌کند و باعث آسیب‌دیدگی و تخریب آن‌ها می‌شود. برای افرادی که سابقه‌ی stroke خفیف دارند، بهترین راه پیشگیری، کنترل فشار خون است. از مصرف نمک و غذاهای دارای سدیم خودداری کنید و تحت‌نظر پزشک باشید تا در صورت نیاز برای شما داروی کنترل فشار خون تجویز کند.

چربی و سکته مغزی

تجمع چربی در دیواره رگ‌های خونی می‌تواند جریان خون را دچار وقفه کند و این مسئله خطر بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهد. برای پیشگیری از رسوب چربی در رگ‌ها، از مصرف غذاهای حاوی کلسترول بالا خودداری کنید. غذاهای حاوی کلسترول بالا مانند فست فودها، تخم مرغ و چربی‌های اشباع را حتی الامکان کاهش دهید و سعی کنید از چربی‌های سالم مانند روغن کنجد و زیتون استفاده کنید. درصورتی که مبتلا به کلسترول بالا هستید، بهتر است تحت نظر پزشک باشید تا تجویز مناسب برای شما از لحاظ رژیم غذایی و داروهای مورد نیاز انجام شود.

خطر بروز سکته مغزی با مصرف دخانیات

درصورتی که به مصرف دخانیات اعتیاد دارید؛ سعی کنید با روش‌های مناسب آن را ترک نمایید. همچنین مصرف زیاد الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و تأثیر مستقیمی‌بر وقوع سکته مغزی دارد.

دیابت و سکته مغزی

درصورت ابتلاء به دیابت و بالا بودن سطح قند خون، خطر وقوع سکته مغزی نیز افزایش می‌یابد. اگر مبتلا به دیابت هستید، باید تحت‌نظر متخصص باشید و رژیم غذایی مناسبی داشته باشید تا قند خونتان را کنترل کنید.

چاقی و سکته مغزی

از آنجا که اضافه وزن و چاقی سایر فاکتورهای خطر مانند مشکلات قلبی، کلسترول بالا و مشکلات قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد، یکی از عوامل جدی ابتلاء به سکته مغزی به حساب می‌آید. بهتر است وزن خود را کاهش دهید. ورزش منظر و رژیم غذایی سالم می‌توانند تمامی این فاکتورها را کاهش دهد.

پیشگیری از سکته مغزی

ورزش منظم می‌تواند از جهات گوناگونی در پیشگیری از وقوع stroke مؤثر باشد. ورزش فشار خون را کاهش می‌دهد، سطح کلسترول خوب خون را بالا می‌برد و از ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عروقی پیشگیری می‌کند. همچنین وزن شما را کاهش می‌دهد و می‌تواند در کاهش سطح قند خونتان نیز مؤثر باشد. به همین جهت در حدود ۳۰ دقیقه ورزش روزانه منظم می‌تواند در پیشگیری از وقوع سکته مغزی تأثیرگذار باشد.

تغذیه از مؤثرترین فاکتورهای حفظ سلامتی است. رژیم غذایی کم چرب و کم نمک به همراه مقدار مناسبی از میوه‌ها، سبزیجات و فیبر می‌تواند بر کنترل عوامل خطر بسیاری از مشکلات از جمله فشار خون، قندخون و کلسترول بالا مؤثر باشد. مصرف چربی‌های خوب، امگا۳، مغزها و کربوهیدرات می‌تواند در کنترل این عوامل مؤثر باشد.