درمان قطعی نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی دیابتی یکی از عوارض جانبی جدی و آزار دهنده و البته شایع دیابت نوع یک و دو است. نوروپاتی در حال حاضر درمان خاصی ندارد ولی میتوان با ورزش، تغذیه و کنترل قندخون پیشرفت آن را کاهش داد.
نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی دیابتی نوعی آسیب به سیستم عصبی بدن است که به دلیل سطح بالای قند خون در دراز مدت اتفاق میافتد. این عارضه بهآرامی اتفاق میافتد و حتی ممکن است بیش از یک دهه طول بکشد.
شایعترین علائم نوروپاتی دیابتی:
- بیحسی
- احساس سوزش و مورمور شدن
- درد یا ضعف در پاها
چون این علائم با دیگر بیماری ها ممکن است شباهت زیادی داشته باشد، باید حتما توسط پزشک بیماری تشخیص داده شود. بزرگترین مشکل آسیبهای عصبی آن است که بیمار توان احساس درد را از دست داده و معمولاً پاها دچار زخم میشوند.
پریفرال نوروپاتی
اگر بیماری نوروپاتی دیابتی شدید یا از نوع پریفرال نوروپاتی (نوروپاتی محیطی) باشد فرد بهشدت در معرض آسیبهای شدید و عفونت قرار خواهد گرفت. در موارد شدیدتر نیز ترمیم کُند و نامناسب زخمها و عفونت حتی میتواند منجر به قطع عضو شود.
این نوع نوروپاتی دیابتی میتواند بخشهای مختلف بدن را درگیر کند که همراه با علائم مختلف خواهد بود. بنابراین کسانی که دچار بیماری دیابت هستند باید مرتباً گلوکز خون خود را بررسی کرده و تحت کنترل داشته و در کنار آن به دنبال روشهایی برای کاهش علائم نوروپاتی باشند.
علایم نورپاتی دیابتی
علائم نوروپاتی دیابتی بهتدریج بروز پیدا میکنند. در بیشتر موارد اولین آسیب به رشتههای عصبی در پاها اتفاق میافتد و به همین دلیل بیحس شدن و زخم شدن پاها در افراد دیابتی تا این حد شایع است. آسیب به عصبهای پا میتواند:
- باعث درد و احساس مورمور شدن شود
- حساسیت آن ناحیه نسبت به لمس شدن
- از دست رفتن احساس لامسه
- کنترل کم بر حرکات و هماهنگی آن (بهطور مثال راه رفتن)
- بیحسی یا درد در پاها و دستها
- احساس سوزش در پاها بهخصوص هنگام شب
- ضعف یا تحلیل عضلات
- نفخ و احساس سیری، حالت تهوع
- سوء هاضمه و استفراغ
- اسهال و یبوست
- سرگیجه هنگام ایستادن
- افزایش یا کاهش قابل توجه تعریق
- مشکلات ادراری مثل تخلیه ناقص مثانه
- خشکی واژن
- عدم تشخیص سطح پایین قند خون
- مشکل در بینایی مثل دو بینی
- افزایش ضربان قلب
شایعترین نوع نوروپاتی است که معمولا در پاها اتفاق میافتد ولی میتواند دستها را هم تحت تاثیر قرار دهد. علائم این نوع نوروپاتی متنوع بوده و میتواند شدید یا خفیف باشد. شایعترین علائم این نوروپاتی:
- بیحسی
- احساس مورمور شدن و سوزش
- حساسیت پوست نسبت به لمس شدن
- عدم حساسیت نسبت به گرما و سرما
- تیر کشیدن و گرفتگی
- ضعف عضلات
- عدم تعادل و هماهنگی
کسانی که دچار نوروپاتی دیابتی هستند ممکن است آسیب وارده شده در قسمت پاها را متوجه نشوند. از آن جا که افراد دیابتی گردش خون مناسبی در بدن خود ندارند ترمیم زخمها برای آنها سختتر است. این دو در ترکیب با یکدیگر بهشدت احتمال عفونت را که نهایتاً ممکن است به قطع عضو منجر شود، بالا میبرند.
درمان نوروپاتی
درمان خاصی برای نوروپاتی دیابتی وجود ندارد ولی میتوان روند پیشرفت آن را کند کرد. از جمله مواردی که می تواند به بهبود علائم کمک کند عبارتند از:
- کنترل قند خون
- ترک سیگار
- ورزش کردن
پس از بررسی و تشخیص نوروپاتی، پزشک ممکن است برای کنترل درد دارو تجویز کنند. درمانهای جایگزین مانند طب سوزنی هم ممکن است بتوانند تا حدی موثر واقع شوند. همچنین کنترل پیشرفت نوروپاتی و بخشی از علائم را نیز میتوان با تغییر عادتهای غذایی کنترل کرد. بهطور مثال کسانی که دچار مشکلات سوء هاضمه هستند احتمالا با خوردن وعدههای کم حجمتر وضعیت بهتری پیدا کنند.
رژیم غذایی نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی در کسانی که مدت زیادی مبتلا به دیابت هستند، شایعتر است و میتواند منجر به مشکلات مختلف شود. حدود نیمی از افراد مبتلا به دیابت، نوعی آسیب عصبی دارند، غذاهای مناسب می تواند این عارضه را کنترل کند. از بهترین روشهای طبیعی برای کنترل نوروپاتی دیابتیک:
- اصلاح روش تغذیه و مصرف خوراکی های دارای فیتونورتینت
- امگا ۳
- اسیدهای چرب
- غلات کامل
- ویتامین ب ۱۲
- لیپوئید اسید
فیتونوترینت ها
فیتونوترینت ها (مواد مغذی گیاهی) یا فیتوکمیکال ها (مواد شیمیایی گیاهی) ترکیبات غذایی طبیعی در گیاهان هستند که به حفظ سلامت انسان کمک میکند. فیتونوترینت ها در بدن ما همان کاری را انجام میدهند که در ساختار یک گیاه به عهده دارند. این ترکیبات خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی دارند که برای حفاظت از سیستم عصبی و گردش خون بسیار مهم است.
مصرف امگا ۳
بدن ما به طور طبیعی امگا ۳ تولید نمیکند و در نتیجه ما برای تامین این اسید چرب وابسته به منابع خارجی هستیم. بدن ما به امگا ۳ نوع EPA و DHA نیازمند است تا مغز، سیستم عصبی و بینایی بتوانند بهدرستی کار خود را انجام دهند. همچنین این ترکیب میتواند با کاهش فشار خون و سطح هوموسیستین احتمال حمله قلبی و بیماریهای عروقی را کاهش دهد. مواد غذایی سرشار از امگا ۳ شامل ماهی ماکارل، ماهی آزاد، ماهی ساردین، تن و مغز گردو میشود.
مصرف غلات
غلات کامل منبعی عالی از مواد غذایی اساسی بدن مانند پروتئینها، آهن، فیبر خوراکی، منیزیم، فسفر، روی، مس و ویتامینها هستند. غلات کامل معمولا چربی بسیار پایینی داشته و به واسطه داشتن فیبر خوراکی و پروتئین مدت بیشتری فرد را سیر نگه میدارند.
همچنین قندهای پیچیده موجود در غلات کامل باعث تعادل بهتر سطح قند خون شده و عملکرد مغز را بهبود میدهد که برای نوروپاتی دیابتیک بسیار مهم است. غلات کامل شامل:
- آرد کامل جو
- برنج قهوهای
- ذرت
غلات کامل را به روشهای مختلف میتوان در آشپزی استفاده کرد. از غذای سبک و اسنکها گرفته تا یک وعده غذایی کامل را میتوان با غلات و به کمک ترکیبات دیگر مانند سبزیجات و گوشت، درست کرد.
مصرف ویتامین ب ۱۲
ویتامین ب ۱۲ در عملکرد صحیح سیستم عصبی و تشکیل گلبولهای قرمز خون بسیار مهم است. ویتامین ب خانوادهای بزرگ از ویتامینها هستند که همگی برای حفظ عملکرد صحیح سیستم عصبی مهم هستند ولی در این میان ویتامین ب ۱۲ نقش کلیدی دارد.
این ویتامین، بخشی جدانشدنی از فرآیند ساخت و تولید غلاف میلین است که رشتههای عصبی را در خود نگه میدارد. ویتامین ب ۱۲ میتواند را تنها میتوان از محصولات حیوانی به دست آورد که گیاهخواران باید به آن توجه داشته باشند. غذاهای سرشار از ویتامین ب ۱۲ شامل گوشت اعضای مختلف بدن مثل کلیه، کبد و غیره، گوشت گاو، ماست و شیر همونیژه است.
مصرف لیپوئیک اسید
لیپوئیک اسید یک آنتی اکسیدان بسیار قدرتمند است که چند ویژگی منحصر به فرد دارد. این ترکیب میتواند سطح قند خون را تنظیم کند و همچنین به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی خود رادیکالهای آزاد تولید شده که به بافتهای سالم آسیب میرسانند را خنثی کند.
این فرآیند باعث کاهش استرس اکسیداتیو شده و جلو بر هم خوردن تعادل سطح رادیکالهای آزاد در بدن را میگیرد. بهطور مثال میتوان جوانه کلم بروکسل را تفت داده و همراه با ماهی مصرف کرد.
این مواد غذایی را به دلیل داشتن لیپوئیک اسید باید بیشتر در رژیم غذایی گنجانده و مصرف کرد که هم به دیابت و نوروپاتی کمک میکند. هم بهطور کلی سازگار با یک رژیم غذایی سالم و مغذی است.
از راهکارهای دیگر برای کنترل و بهبود نوروپاتی دیابتیک:
- عدم مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع
- سرخ کردنی
- عدم مصرف الکل