بسیاری از ما تزریق بوتاکس را راهی برای پنهان کردن علائم قابل مشاهده پیری می‌دانیم. اما بوتاکس ریشه در درمان طیف وسیعی از شرایط پزشکی دارد و اکنون به عنوان پیشگیری کننده برای میگرن و سردردهای مزمن استفاده می شود.

بوتاکس برای کاهش تدریجی دفعات و شدت سردردهای میگرنی عمل می کند و برای بسیاری از افراد یک درمان موثر است که کیفیت زندگی آنها را بهبود می بخشد. بوتاکس کاربردهای زیادی در لوازم آرایشی و پزشکی دارد. از جمله کاربردهای آن برای شرایط پزشکی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دیستونی گردن
• مثانه بیش فعال
• تعریق بیش از حد
• اسپاسم عضلانی
• اختلال سردرد مزمن میگرن

بوتاکس یک روش درمانی بی خطر است، اما مانند هر روش دیگری، عوارض جانبی دارد و یکی از آنها سردرد است.

بوتاکس چیست؟

بوتاکس (onabotulinumtoxinA) یک نوروتوکسین خالص شده و بسیار رقیق است که توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تولید می شود. این بخشی از گروهی از سموم است که می تواند باعث بوتولیسم شود، اما در شکل خالص آن هم از نظر پزشکی و هم از نظر زیبایی استفاده می شود.

بوتاکس برای کاهش خطوط ریز و چین و چروک از طریق مسدود کردن سیگنال عصبی به ماهیچه‌ها استفاده می‌شود و باعث شل شدن عضلات می‌شود. اینکه چگونه بوتاکس به میگرن مزمن کمک می کند کاملاً روشن نشده است، اما به طور کلی کشف شده است که بر اعصاب حسی درگیر در مسیرهای درد میگرنی تأثیر می گذارد.

تزریق بوتاکس در نقاط خاص زیر پوست اطراف صورت و گردن به کاهش انتشار انتقال دهنده های عصبی (مواد شیمیایی مغز) درگیر در درد میگرن، مانند پپتید مرتبط با ژن کلسی تونین، کمک می کند.

با گذشت زمان، بوتاکس می تواند به کاهش حساسیت مغز و کاهش واکنش بیش از حد آن به محرک های میگرن کمک کند.

تاریخچه بوتاکس سردرد

استفاده از بوتاکس در درمان سردرد و میگرن به حدود ده سال پیش برمی‌گردد که جراحی‌های زیبایی در آمریکا متداول شده بود. متخصصین جراحی‌های زیبایی و پلاستیک در آن زمان اعلام کردند که بعد از استفاده از بوتاکس، برخی از مراجعان از شر میگرن خود خلاص شدند. به دنبال این ادعا، برخی پزشکان قبل از این که تاییدی رسمی وجود داشته باشد،‌ شروع به استفاده از بوتاکس برای درمان میگرن کردند.

برخی از پزشکان مدعی شدند که استفاده از بوتاکس،‌ هیچ علامتی از کاهش درد یا درمان میگرن معمولی و یا سردردهای تنشی در مراجعانشان به جای نگذاشته است. به هر حال، میگرن مزمن با میگرن معمولی و سردردهای تنشی فرق دارد. در میگرن‌های مزمن، فرد ۱۵ روز از هر ماه را از سردرد رنج می‌برد و حداقل ۸ روز از این مدت، مربوط به میگرن است.

دو مطالعه در این زمینه منتشر شد. در هر دو مطالعه، به افراد مبتلا به میگرن مزمن،‌ در دو گروه،‌ طی ۵ دوره ۱۲ هفته‌ای، بوتاکس تزریق می‌شد. هر بار فرد ۳۱ تزریق در قسمت‌های خاصی از سر و گردن دریافت می‌کرد.

• در مطالعه اول،‌ محققین اعلام کردند که از تعداد روزهای سردرد کم نشد،‌ اما سردردهایی که با میگرن مرتبط بودند،‌ کم‌تر شدند.
• در مطالعه دومی که همان گروه اجرا کردند، ۱۰ درصد کاهش در روزهای سردرد در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف کرده بودند، گزارش شد.

محققین بر این باورند که جلوگیری از انقباض ماهیچه‌ها، سهمی در کاهش سردرد ندارد. با این حال،‌ سازمان دارو و مواد غذایی آمریکاFDA و آژانس محصولات بهداشتی و دارویی انگستان، هر دو این درمان را به عنوان درمانی مناسب برای میگرن مزمن پذیرفته‌اند.

 بوتاکس سردرد

ماده بوتاکس پس از تزریق به نواحی از سر ، که در هنگام بروز حملات میگرنی باعث ایجاد سردرد شدید و نبض‌دار می‌شود، رشته‌های عصبی  را تحت تاثیر قرار داده ، و مانع از این می‌شود که پیامهای عصبی انتقال دهنده حس درد، آزاد شود. در واقع جلوگیری از فعالیت شبکه‌های ارتباطی انتقال دهنده درد از وظایف اصلی بوتاکس میگرن می‌باشد.

تزریق بوتاکس قبل از شروع سردرد میگرنی از بروز آن جلوگیری می‌کند. البته برای گرفتن نتیجه مناسب برای معالجه سردرد میگرنی بهتر است تزریق بوتاکس را تا چند جلسه تکرار کنید. هر چه تعداد تزریق‌ها بیشتر شود، نتیجه درمانی آن نیز موفقیت‌آمیزتر خواهد بود. بیشتر بیماران بعد از جلسه دوم بوتاکس میگرن از کاهش ۵۰ درصدی درد‌های خود ابراز خوشنودی می‌کنند. پس از پنج دوره تزریق شدت سردرد میگرنی تا حدود هفتاد درصد کاهش پیدا می‌کند.

نحوه تزریق بوتاکس سردرد

تزریق بوتاکس جهت درمان میگرن و سردرد بیشتر در این نواحی انجام می شود:

• پیشانی
• قسمت بالای شانه‌ها
• پشت سر
• پشت گردن و کناره‌های آن

اگر بیمار توضیح دهد که شدت درد در یکی از نقاط سر بیشتر است، میزان تزریق در آن نقطه بیشتر خواهد بود. تزریق بوتاکس برای معالجه سردرد میگرنی هر ۱۲ هفته یکبار انجام می‌شود‌. ماندگاری آن نیز به خود شخص و ناحیه تزریق بستگی دارد. به طور کلی بوتاکس چهار الی شش ماه ماندگاری دارد. برای ماندگاری طولانی بوتاکس باید حداقل شش جلسه پیاپی تزریق کنید.

عوارض بوتاکس سردرد

مانند سایر داروها، عوارض جانبی و خطرات کمی با بوتاکس وجود دارد، اگرچه بیشتر آنها نادر و موقتی هستند. شایع ترین عارضه جانبی پس از درمان بوتاکس گردن درد است که در حدود ۹ درصد از افراد در طول مطالعه PREEMPT گزارش شده است.

حدود ۵ درصد از افراد از آزمایش‌های بالینی PREEMPT یک میگرن را پس از درمان گزارش کردند، با این حال سردرد و میگرن معمولاً در ماه اول درمان رخ می‌دهند و با تکرار درمان کاهش می‌یابند.

سایر عوارض جانبی عبارتند از:

• افتادگی پلک
• درد در محل تزریق
• درد و ضعف عضلانی
• گرفتگی عضله
• از دست دادن حرکت صورت
• بثورات پوستی
• خارش
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی.

عوارض جانبی نادر اما جدی شامل مشکلات تنفسی و بلع و گسترش سم بوتاکس است. بوتاکس برای میگرن مزمن و سردرد فقط برای افراد ۱۸ ساله و بالاتر تایید شده است و ایمنی آن در دوران بارداری و شیردهی ناشناخته است.