متخصص مغز و اعصاب: بی حسی، احساس گزگز کردن یا کرختی در  سر یا اندام های دیگر یک حس ناخوشایند است که ممکن است هر کسی آن را تجربه کرده باشد.  احساس گزگز در اندام‌ که با عنوان پارستزی (بی‌حسی موقت) شناخته شده؛ پس از نشستن بیش از حد با پاهای ضربدری یا خوابیدن به حالت بازو در پشت سر، ایجاد می‌شود.

پارستزی می‌تواند زمانی اتفاق بیفتد که روی عصب فشار مداومی باشد و وقتی منبع فشار برداشته می‌شود، اغلب از بین می رود. همچنین آسیب‌های فیزیکی یا بیماری‌هایی که به اعصاب آسیب می‌رسانند نیز می‌توانند باعث بروز این بی‌حسی شوند.
پارستزی سر می‌تواند موقتی (حاد) یا مداوم (مزمن) باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بی حسی سر، ادامه مطلب را بخوانید.

گزگز کردن یا بی‌ حسی سر چه دلایلی دارد؟ 

معمولا عواملی که باعث ایجاد حس گزگز در سر می‌شود خطرناک نیست، هرچند در موارد نادر، سوزن سوزن شدن سر می‌تواند نشانه یک مشکل جدی پزشکی باشد.

عفونت سینوس‌ها (سینوزیت)

سینوس‌ها  حفره‌های متصل در پشت بینی، گونه‌ها و پیشانی هستند که عفونت‌هایی مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و سینوزیت می‌توانند باعث تورم و التهاب سینوس‌ها شوند. سینوس‌های بزرگ شده می‌توانند اعصاب اطرافشان را تحت فشار قرار داده و منجر به ایجاد حس گزگز شدن سر شوند.

میگرن و سردردها

میگرن باعث یک درد شدید ضربان‌دار در یک یا دو طرف سر بیمار می‌شود و هاله‌ی میگرن قبل از خود آن اتفاق می‌افتد. تغییر در جریان و فشار خون در سر که هنگام انواع سردرها از جمله میگرن رخ می‌دهد ممکن است منجر به بی‌ حسی سر شود که می‌تواند علائمش را در سر و صورت فرد ایجاد کند.
سردردهای دیگری که ممکن است باعث بی حسی سر شوند عبارتند از:
سردردهای تنشی
سردردهای خوشه‌ای
سردردهای ناشی از خستگی چشم

استرس و اضطراب

موقعیت‌های استرس‌زا به دلیل اینکه سبب ایجاد واکنش‌های فرار و گریز در بدن افراد می‌شوند گاهی علت سوزن سوزن شدن سر هستند. هورمون‌های تولید شده حین شرایط استرس‌زا مانند نوراپی نفرین، خون را به مناطقی از بدن هدایت می‌کنند که بدن بیشتر به آن‌ها نیاز دارد. در نتیجه، ممکن است احساس سوزن سوزن شدن یا کمبود احساس (بی حسی سر) در مناطق دیگر بوجود بیاید.

صدمات مغزی 

صدماتی که بر پایه جمجمه تأثیر می‌گذارد می‌تواند به اعصاب داخل مغز آسیب برساند که این آسیب‌ها ممکن است منجر به علائمی مانند فلج صورت و بی‌حسی شود. همچنین ایجاد صدمات مستقیم به اعصاب مسئول حس ناحیه سر نیز ممکن است باعث گزگز در همان ناحیه آسیب دیده شود.

دیابت

دیابت یک بیماری متابولیکی با شیوع بالا در جامعه‌ی مدرن و امروزی است. اگرچه آسیب اعصاب داخل جمجمه در افراد دیابتیک کمتر دیده می‌شود؛ ولی دیابت درمان نشده می‌تواند منجر به آسیب‌های عصبی (نوروپاتی) شده و باعث بی‌حسی سر و صورت شود.

حمله ام اس (MS – مولتیپل اسکلروزیس)

ام اس یک بیماری خود ایمنی مزمن و تخریب کننده اعصاب است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد که سوزن سوزن شدن و بی‌ حسی سر، صورت و گردن از علائم رایج آن است.

صرع و تشنج

نقش عفونت‌ها و آسیب عصبی 

عفونت‌های باکتریایی و ویروسی می‌توانند بر روی اعصاب سر تأثیر بگذارند و باعث ایجاد گزگز و بی‌ حسی سر، صورت و گردن شوند.

برخی از این بیماری‌های عفونی عبارتند از:

• هپاتیت C
• ایدز (HIV)
• بیماری لایم
• زونا
• انسفالیت

بیماری‌های خودایمنی 

بیماری‌های خود ایمنی هنگامی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی یک فرد بدن به بافت‌های خود بدن آن فرد حمله کند که گاهی اوقات، اعصاب مغز را تحت تأثیر قرار داده و سبب ایجاد گزگز هستند.
برخی از بیماری‌های خود ایمنی که باعث گزگز سر می‌شوند عبارتند از:

• فیبرومیالژیا
• سندرم گیلن باره
• لوپوس
• روماتیسم مفصلی
• سندرم شوگرن

 عوارض جانبی دارو 

سوزن سوزن شدن در سر می‌تواند عارضه جانبی برخی از داروها مانند داروهای شیمی درمانی یا ضدتشنج باشد همچنین سوءاستفاده از الکل، تنباکو و سایر مواد مخدر نیز می‌تواند باعث حس گزگز در سر شود.

بیماری نورودژنراتیو (تخریب اعصاب)

بیماری‌های نورودژنراتیو مثل پارکینسون و آلزایمر و آسیب یا از دست دادن نورون‌ها هستند که برخی از این بیماری‌ها می‌توانند باعث حس گزگز شدن در سر شوند.

انواع بیماری‌های دیگر که ممکن است باع سوزن سوزن شدن اندام شوند:

• فشار خون بالا
• کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی)
• پوزیشن غلط بدن
• سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA)
• کمبود ویتامین B-12
• عدم تعادل الکترولیت‌ها
• تومورهای مغزی

 علل خاصی که باعث گزگز شدن و بی حسی سر می شوند؟ 

محل گزگز شدن سر فرد ممکن است به پزشک کمک کند تا علت آن را تشخیص دهد. علائم دیگر نیز می‌توانند سرنخی ارائه دهند پس فرد بیمار باید تمام علائم خود را ثبت کند تا با پزشک خود در میان بگذارد.
در اینجا برخی از علائم خاص سوزن سوزن شدن سر و علت ایجاد آن‌ها را ذکر می‌کنیم:

• سوزن سوزن شدن در سر بصورت یکطرفه
  سوزن سوزن شدن یکطرفه صورت می‌تواند نشانه هشدار دهنده سکته مغزی باشد که سکته مغزی یک بیماری تهدید کننده زندگی است و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد. برخی از بیماری‌های دیگر که ممکن است فقط در یک طرف سر، سمت چپ، راست، بالای سر، پشت سر، گوش یا صورت فرد باشد؛ ایجاد علائم کند مثل:
  • فلج بلز (bell’s palsy)
  • دیابت
  • عفونت‌هایی که روی اعصاب صورت تأثیر می‌گذارند.
  • میگرن و سایر سردردها
  • ام اس (MS)
  • استرس و اضطراب

• گزگز شدن شدن به صورت همزمان در سر و صورت

   

  در برخی شرایط سوزن سوزن شدن در سر می‌تواند در کنار گزگز شدن صورت در یک یا هر دو طرف بصورت همزمان رخ دهد. مثل:

  • فلج بلز
  • آنوریسم شریان‌های مغز
  • تومور مغزی
  • سرماخوردگی و عفونت‌های سینوسی
  • دیابت
  • میگرن و سایر سردردها
  • ام اس
  • استرس یا اضطراب
  • سکته مغزی

• سوزن سوزن شدن در سر و سرگیجه ( بی حسی سر )

   

  هنگامی که سوزن سوزن شدن سر همراه با سرگیجه یا سبکی سر است، می‌تواند نشانگر موارد زیر باشد:

  • دیابت
  • قند خون پایین یا فشار خون پایین
  • عفونت گوش و سایر موارد گوش
  • غش کردن
  • جراحت سر
  • عفونت‌ها
  • دارو
  • موارد وحشت زدگی و حملات پانیک
  • استرس یا اضطراب
    سکته مغزی یا TIA

• درمان‌های خانگی

   

  پارستزی سر اغلب موقت است و بسته به علت، خود به خود از بین می‌رود. در غیر این صورت، درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی ممکن است به بهبود علائم بیمار کمک کند. مثلا، پوزیشن قرارگیری بدن حین فعالیت‌های روزمره و سطح استرس فرد می‌تواند بی حسی سر وی نقش داشته باشد.

راهکارهایی که با رعایت آن‌ها میتواند تا حدودی از پاستزی سر پیشگیری کند:

• • خوابیدن کافی
  • از بین بردن منابع استرس‌زا
  • انجام فعالیت‌های ارامش‌بخش و فیزیکی مثل پیاده روی
  • تمرینات ورزشی
  • جست‌جوی بیماری زمینه‌ای که مسبب این حالت است.

• درمان‌های پزشکی

  با تشخیص بیماری زمینه‌ای عفونی مثل سرماخوردگی، عفونت‌های سینوسی و سایر عفونت‌هایی که باعث گزگز سر می‌شوند، میتوان بیمار را درمان کرد. سایر بیماری‌ها مانند دیابت وام اس به ترکیبی از تغییر سبک زندگی، دارو و سایر روش‌های درمانی نیاز دارند.

اگر بیمار احساس می‌کند سوزن سوزن شدن از عوارض جانبی هر دارویی است که در حال حاضر استفاده می‌کند، باید با پزشک خود درباره عوارض جانبی داروهایش مشورت کند و نباید بدون تأیید پزشک از مصرف دارو به طور ناگهانی دست بردارد.

• درمان‌های عمومی گزگز سر شامل:

  • کرم‌های موضعی
  • داروها
  • فیزیوتراپی در برخی موارد
  • روش‌های درمانی جایگزین که می‌توانند به افراد بیمار کمک کنند عبارتند از:
  • طب سوزنی
  • بازخورد زیستی
  • ماساژ

• آیا هنگام  گزگز شدن در سر و صورت باید به دکتر مراجعه کرد؟ 

  گزگز شدن در سر گاهی اوقات نشانه یک بیماری زمینه‌ای است که نیاز به درمان پزشکی دارد. اگر این موضوع مانع فعالیت‌های روزمره فرد می‌شود یا از بین نمی‌رود باید به پزشک مراجعه کند.
  به طور خلاصه سوزن سوزن شدن اگرچه در سر کمتر دیده می‌شود، اما ممکن است بروز کند. این اغلب نشانه یک بیماری جدی نیست و معمولاً با درمان، بی‌حسی در سر از بین می‌رود.