پیشگیری از آسیب عصبی در بیماران دیابتی

با گذشت زمان، دیابت می تواند منجر به عوارض مختلفی شود که بسیاری از آنها در صورت عدم شناسایی و رسیدگی به موقع می توانند جدی باشند. مشکلات پا یک عارضه شایع در افراد مبتلا به دیابت است.

به طور کلی، می توانید با نگه داشتن قند خون در محدوده هدف و مراجعه به پزشک برای معاینات منظم، خطر ابتلا به عوارض مرتبط با دیابت را کاهش دهید. همچنین می توانید با معاینه منظم پاها، خطر ابتلا به مشکلات پا را کاهش دهید. به این ترتیب، اگر مشکلاتی رخ دهد، به احتمال زیاد فورا متوجه آنها می شوید تا بتوانید درمان مناسب را دریافت کنید. ایجاد عادات خوب مراقبت از پا ممکن است به زمان و تلاش نیاز داشته باشد، اما بخشی ضروری از مدیریت دیابت است.

دیابتی که به دقت مدیریت نمی شود می تواند منجر به عوارضی از جمله:

●در گذشته زخم پا داشته اید

●آسیب عصبی دارند

●هر گونه ناهنجاری پا داشته باشید

●گردش خون ضعیفی دارند

اگر شما هر یک از این عوامل خطر را دارید، به خصوص زخم پا قبلی، در صورت مصرف داروهایی به نام مهارکننده های سدیم-گلوکز ۲ (SGLT2) برای مدیریت خود، ممکن است در معرض خطر ابتلا به مشکلات پا باشید. قند خون. مهارکننده‌های SGLT2، به ویژه کاناگلیفلوزین، ممکن است خطر قطع انگشت پا را افزایش دهند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما می تواند در مورد سایر گزینه های دارویی با شما صحبت کند.

زخم پا در گذشته 

هنگامی که زخم پا داشتید، حتی اگر به طور کامل بهبود یابد، در معرض خطر افزایش مجدد زخم در آینده هستید.

آسیب عصبی

با گذشت زمان، سطح بالای قند خون می تواند به اعصاب حامل حس آسیب برساند. این آسیب عصبی به عنوان “نوروپاتی دیابتی” شناخته می شود. از آنجایی که افراد مبتلا به نوروپاتی ممکن است توانایی خود را برای احساس درد از دست بدهند، در معرض خطر آسیب رساندن به پا هستند. حتی یک آسیب جزئی نیز می تواند به سرعت جدی شود اگر متوجه آن نشود. آسیب عصبی همچنین می تواند برخی از ماهیچه های پا را ضعیف کرده و به بدشکلی پا کمک کند.

تغییر شکل پا

ناهنجاری در شکل انگشتان پا، قوس یا پایین پا می تواند خطر عوارض را افزایش دهد.

گردش خون ضعیف 

سطوح بالای قند خون طولانی مدت می تواند باعث آسیب به رگ های خونی و کاهش جریان خون در پاها شود. گردش خون ضعیف می تواند پوست را ضعیف کند، به تشکیل زخم پا کمک کند و بهبود زخم را مختل کند. برخی از باکتری ها و قارچ ها در سطوح بالای قند در جریان خون رشد می کنند. اگر زخم عفونی شود، می تواند پوست را تجزیه کند و زخم را بدتر کند.

عوارض جدی تر شامل عفونت های عمقی پوست و استخوان است. گانگرن (پوسیدگی و مرگ بافت) یک عارضه بسیار جدی است. گانگرن گسترده ممکن است نیاز به قطع عضو داشته باشد. تقریباً ۵ درصد از افراد مبتلا به دیابت در نهایت نیاز به قطع انگشت یا پا دارند. با این حال، در اکثر مواقع با مدیریت سطح قند خون و انجام مراقبت روزانه از پا می توان از این امر جلوگیری کرد.

معاینات پا 

معاینات منظم پا برای بررسی مشکلات یا تغییرات، بخش مهمی از مدیریت دیابت شما است.

نکته: مهم است که هر روز پاهای خود را معاینه کنید. این باید شامل نگاه دقیق به تمام قسمت های پا، به خصوص ناحیه بین انگشتان باشد. به دنبال پوست شکسته، زخم، تاول، مناطقی با افزایش گرما یا قرمزی، یا تغییرات در تشکیل پینه باشید. اگر متوجه هر یک از این تغییرات یا هر گونه نگرانی شدید، به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود اطلاع دهید.

ممکن است کمک کند که معاینه پا بخشی از حمام کردن یا لباس پوشیدن روزانه شما باشد. ممکن است لازم باشد از آینه استفاده کنید تا کف پاهای خود را به وضوح ببینید. اگر حتی با آینه نمی توانید به پاهای خود برسید یا آنها را کاملاً ببینید، از شخص دیگری (مانند همسر یا سایر اعضای خانواده) بخواهید که به شما کمک کند.

معاینات بالینی

در طول بازدیدهای معمول پزشکی شما، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی جریان خون و احساس در پاهای شما را بررسی می کند. تعداد دفعات این معاینات بالینی به نوع دیابت شما بستگی دارد:

● در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱

معاینات سالانه پا باید پنج سال پس از تشخیص شروع شود.

● در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲

معاینات سالانه پا باید از زمان تشخیص شروع شود.

در طول معاینه پا، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما گردش خون ضعیف، آسیب عصبی، تغییرات پوستی و بدشکلی ها را بررسی می کند. آنها همچنین از شما در مورد هر گونه مشکلی که در پاهای خود مشاهده کرده اید می پرسند. معاینه می تواند کاهش یا عدم وجود رفلکس را بررسی کند

تغییرات یا زخم های پوستی

خشکی بیش از حد پوست، پوسته پوسته شدن و ترک خوردن ممکن است نشانه مشکلات باشد. سایر تغییرات پوستی که باید به دنبال آن باشید عبارتند از پینه، پوست شکسته بین انگشتان پا و زخم. زخم‌ها می‌توانند به صورت زخم‌هایی شروع شوند که فقط لایه بالایی پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهند (تصویر ۱)، اما اگر درمان نشوند، می‌توانند به عمق پوست و ماهیچه بروند.

علائم آسیب عصبی

آسیب عصبی ممکن است منجر به احساسات غیرمعمول در پاها و پاها شود، از جمله درد، سوزش، سوزن سوزن شدن یا بی حسی. اگر متوجه این علائم شدید، زمان وقوع آنها را پیگیری کنید. آیا پاها، مچ پا و ساق پاها تحت تأثیر قرار گرفته اند. و چه اقداماتی علائم را تسکین می دهد.

در طول سال‌ها، اگر آسیب عصبی پیشرفته شود، پا و ساق پا در نهایت می‌توانند کاملاً حس خود را از دست بدهند. این می تواند بسیار خطرناک باشد زیرا اگر نتوانید درد را احساس کنید، ممکن است متوجه نشوید که کفش های خود به درستی جا نمی شوند، اگر چیزی در کفش خود دارید که می تواند باعث سوزش شود یا اگر پای خود را زخمی کرده اید.

بدشکلی ساختار و ظاهر پاها و مفاصل در افراد دیابتی

این موضوع می تواند نشان دهنده عوارض دیابت باشد. آسیب عصبی می تواند منجر به ناهنجاری های مفصلی و سایر ناهنجاری های پا شود. انگشتان پا ممکن است ظاهری عجیب و غریب به نام پنجه پا داشته باشند (تصویر ۲)، و قوس پا و سایر استخوان ها ممکن است فرو ریخته به نظر برسند. به این تخریب استخوان ها و مفاصل «آرتروپاتی شارکوت» می گویند.

علائم گردش خون ضعیف

نبض ضعیف، پاهای سرد، پوست نازک یا آبی، و کمبود مو در ناحیه نشان می دهد که پاهای شما جریان خون کافی ندارند.

پیشگیری از مشکلات پا در دیابت

چندین کار وجود دارد که می توانید برای کاهش احتمال ابتلا به مشکلات پا انجام دهید. علاوه بر مدیریت قند خون، انجام عادات خوب مراقبت از پا و بررسی روزانه پاها برای جلوگیری از عوارض مهم است.

اهمیت مدیریت قند خون

به طور کلی، شما می توانید با نزدیک نگه داشتن سطح قند خون خود تا حد امکان، خطر ابتلا به تمام عوارض مرتبط با دیابت را کاهش دهید. مدیریت قند خون مستلزم مراجعه منظم به پزشک، ایجاد تغییر در رژیم غذایی و شیوه زندگی سالم و مصرف داروهای خود طبق دستور است.

مدیریت دقیق سطح قند خون می تواند خطر مشکلات گردش خون و آسیب عصبی را که اغلب منجر به عوارض پای دیابتی می شود، کاهش دهد.

سیگار را ترک کنید

سیگار می تواند مشکلات قلبی و عروقی را بدتر کند و گردش خون را در پاها کاهش دهد. اگر سیگار می کشید، ترک یکی از مهم ترین کارهایی است که می توانید برای بهبود سلامت خود و کاهش خطر عوارض انجام دهید. در حالی که این می تواند دشوار باشد، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی می تواند به شما کمک کند و منابع دیگری را برای پشتیبانی فراهم کند. (به «آموزش به بیمار: ترک سیگار (فراتر از اصول اولیه)» مراجعه کنید.)

از فعالیت هایی که می توانند به پا آسیب برسانند اجتناب کنید 

برخی فعالیت ها خطر آسیب دیدگی یا سوختگی پا را افزایش می دهند و توصیه نمی شوند. اینها شامل راه رفتن با پای برهنه (زیرا می توانید بدون اینکه متوجه شوید روی چیزی پا بگذارید)، استفاده از پد گرم کننده یا بطری آب گرم روی پاها، و قدم گذاشتن در حمام آب گرم قبل از آزمایش دما است.

هنگام کوتاه کردن ناخن‌ها مراقب باشید 

ناخن‌های پا را مستقیماً کوتاه کنید و از کوتاه کردن آن‌ها در کناره‌ها یا خیلی کوتاه خودداری کنید (شکل ۱). می‌توانید از سوهان ناخن برای جدا کردن لبه‌های تیز استفاده کنید تا از فرورفتن ناخن در پوستتان جلوگیری کنید. هرگز کوتیکول های خود را برش ندهید و به دیگران (مثلاً یک مانیکوریست) اجازه ندهید این کار را انجام دهد. در صورت نیاز به درمان به یک ارائه دهنده مراقبت از پا (مانند یک متخصص پا) مراجعه کنید

روزانه پاهای خود را بشویید و چک کنید

برای تمیز کردن پاها از آب ولرم و صابون ملایم استفاده کنید. پاهای خود را کاملاً خشک کنید، توجه ویژه ای به فضاهای بین انگشتان پا داشته باشید و به آرامی آنها را با یک حوله تمیز و جاذب لمس کنید. از یک کرم یا لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید.

تمام سطح هر دو پا را از نظر شکستگی پوست، تاول، تورم یا قرمزی، از جمله بین و زیر انگشتان پا که ممکن است آسیب به راحتی قابل مشاهده نباشد، بررسی کنید. از ایجاد تاول یا شکستن پوست پا خودداری کنید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر یا مشکل فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. (به “آزمون های خود” در بالا مراجعه کنید.)

جوراب و کفش را با دقت انتخاب کنید

جوراب های نخی بپوشید که به خوبی مناسب هستند و حتماً هر روز جوراب خود را عوض کنید. کفش‌هایی را انتخاب کنید که محکم باشند اما تنگ نباشند، با یک جعبه پنجه پهن  و کفش‌های جدید را به‌تدریج بشکنید تا از ایجاد تاول جلوگیری کنید. چرخاندن چند جفت کفش راحت و مناسب برای جلوگیری از فشار مداوم به یک قسمت از پای شما ممکن است مفید باشد. اگر بدشکلی یا زخم پا دارید، از ارائه دهنده خود در مورد کفش های سفارشی سوال کنید. این می تواند شانس شما را برای ایجاد زخم پا در آینده کاهش دهد. درج کفش نیز ممکن است به آرام کردن گام شما و کاهش فشار روی کف پا کمک کند.

حتماً معاینات منظم پا را انجام دهید

بررسی عوارض مربوط به پا باید بخشی معمولی از بیشتر بازدیدهای پزشکی باشد. با این حال، این گاهی اوقات نادیده گرفته می شود. دریغ نکنید که حداقل سالی یک بار و اگر متوجه تغییراتی شده اید، از ارائه دهنده خود برای معاینه پا بخواهید.

درمان زخم پا

اگر زخم پا گرفتید، درمان بستگی به میزان آسیب آن دارد.

زخم های سطحی 

زخم های سطحی فقط لایه های بالایی پوست را درگیر می کنند (تصویر ۱). درمان معمولاً شامل تمیز کردن زخم و برداشتن پوست و بافت مرده توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی است. به این “دبریدمان” می گویند. اغلب شامل استفاده از چاقوی جراحی یا قیچی است، اگرچه ارائه دهندگان مختلف از تکنیک های متفاوتی استفاده می کنند. پس از دبریدینگ، ناحیه را با یک پانسمان می پوشانند تا تمیز و مرطوب بماند.

اگر پا عفونی شود، آنتی بیوتیک دریافت خواهید کرد. شما باید زخم را تمیز کنید و دو بار در روز یا طبق دستور ارائه دهنده مراقبت از پا، یک پانسمان تمیز بمالید. ممکن است لازم باشد کسی در این مورد به شما کمک کند. وزن پای آسیب دیده را تا حد امکان حفظ کنید و زمانی که نشسته یا دراز کشیده اید آن را بالا ببرید. بسته به محل زخم، ممکن است گچ یا دستگاه دیگری نیز برای کاهش فشار از ناحیه هنگام راه رفتن استفاده کنید. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما باید حداقل یک بار در هفته زخم شما را بررسی کند تا مطمئن شود که به درستی بهبود می یابد.

زخم‌های عمیق دیابتی

زخم‌هایی که به لایه‌های عمیق‌تر پا گسترش می‌یابند که عضلات و استخوان را درگیر می‌کنند، معمولاً نیاز به درمان در بیمارستان دارند. ممکن است آزمایش‌های آزمایشگاهی و عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام شود و آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی (IV) اغلب تجویز می‌شود. علاوه بر دبریدمان برای برداشتن پوست و بافت مرده، ممکن است جراحی برای برداشتن استخوان عفونی لازم باشد. همچنین ممکن است چیزی به نام “درمان زخم با فشار منفی” دریافت کنید. این شامل پوشاندن زخم با بانداژ و استفاده از یک دستگاه خلاء مخصوص برای کمک به افزایش جریان خون و تسریع بهبودی است.

اگر بخشی از انگشتان پا یا پا به شدت آسیب ببیند و باعث ایجاد مناطقی از بافت مرده (گانگرن) شود، ممکن است نیاز به قطع کامل یا جزئی باشد. قطع عضو برای زخم هایی که علیرغم درمان تهاجمی بهبود نمی یابند یا مواقعی که سلامتی توسط قانقاریا به خطر می افتد اختصاص دارد. قانقاریا درمان نشده می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

برخی از افراد مبتلا به زخم های شدید پا و بیماری عروق محیطی (گردش خون ضعیف) ممکن است به روشی برای بازگرداندن جریان خون به پا نیاز داشته باشند.

آیا دیابت می تواند باعث آسیب عصبی شود؟

بله. افراد مبتلا به دیابت (که گاهی اوقات “دیابت شیرین” نامیده می شود) اگر برای مدت طولانی سطح قند خونشان بالا باشد، ممکن است دچار آسیب عصبی شوند. کلمه دیگر برای آسیب عصبی “نوروپاتی” است.

افراد مبتلا به دیابت می توانند انواع مختلفی از آسیب های عصبی را دریافت کنند. این مقاله در مورد شایع ترین نوع آسیب عصبی ناشی از دیابت است. پزشکان این نوع را “پلی نوروپاتی” می نامند.

علائم آسیب عصبی ناشی از دیابت چیست؟

آسیب عصبی معمولاً ابتدا بر انگشتان پا و پا تأثیر می گذارد. برخی از افراد هیچ علامتی را احساس نمی کنند، اما افراد دیگر ممکن است علائمی داشته باشند که عبارتند از:

●بی حسی یا از دست دادن احساس

●سوزش یا درد که اغلب در هنگام استراحت یا شب بدتر می شود

● سوزن سوزن شدن

●احساس لمس سبک به عنوان آزاردهنده یا دردناک

با بدتر شدن آسیب عصبی، علائم می توانند از پاها به سمت پاها حرکت کنند. برخی از افراد ممکن است علائم را در دستان خود احساس کنند.

آیا آزمایشی برای آسیب عصبی ناشی از دیابت وجود دارد؟

بله. پزشک شما معمولاً با صحبت کردن با شما و انجام معاینه می‌تواند تشخیص دهد که آیا آسیب عصبی دارید یا خیر. گاهی اوقات، پزشک آزمایشی را برای بررسی میزان عملکرد اعصاب یک فرد انجام می دهد. این آزمایش را مطالعه هدایت عصبی می نامند.

آسیب عصبی چگونه منجر به مشکلات می شود؟

آسیب عصبی می تواند منجر به مشکلاتی شود زیرا باعث می شود افراد نتوانند درد پاهای خود را احساس کنند.

به طور معمول، افراد با بریدگی در پای خود احساس درد می کنند. درد به آنها می گوید که باید بریدگی خود را درمان کنند تا بهبود یابد. اما افرادی که آسیب عصبی دارند ممکن است وقتی پاهایشان آسیب ببیند، دردی احساس نکنند. آنها حتی ممکن است ندانند که بریدگی دارند، بنابراین ممکن است آن را درمان نکنند. مشکلاتی که فوراً درمان نمی شوند می توانند بسیار بدتر شوند. به عنوان مثال، بریدگی درمان نشده می تواند عفونی شود و به زخم باز تبدیل شود.

آسیب عصبی همچنین می تواند منجر به مشکلاتی در استخوان ها، ماهیچه ها و مفاصل پا شود. با گذشت زمان، این می تواند باعث شود که پای فرد شکل غیر طبیعی پیدا کند.

برای محافظت از پاها و مدیریت شرایطم چه کاری می توانم انجام دهم؟

شما می توانید:

●سطح قند خون خود را کنترل کنید – علائم درد و سوزش گاهی اوقات زمانی که سطح قند خون تحت کنترل باشد بهتر می شود. برای کنترل بهتر قند خون، پزشک ممکن است داروی دیابت دیگری تجویز کند یا توصیه کند که داروی دیابت خود را بیشتر مصرف کنید.

●مراقبت ویژه از پاهای خود باشید – مراقبت از پاها می تواند از مشکلات بعدی جلوگیری کند. همچنین می تواند از تبدیل یک مشکل خفیف به یک مشکل جدی جلوگیری کند. برای محافظت و مراقبت از پاهای خود می توانید:

• همیشه کفش یا دمپایی بپوشید. هرگز پابرهنه نرو

•ناخن های پا را با دقت کوتاه کنید. ناخن را صاف ببرید و سوهان بزنید (شکل ۱). کوتیکول ها یا تاول های پاپ را برش ندهید. از پزشک خود بخواهید هر روشی را که می‌تواند شامل بریدن پوست باشد، مانند برداشتن ناخن رشد کرده انجام دهد.

•هر روز پاهای خود را با آب گرم و صابون بشویید و خشک کنید. یک کرم یا لوسیون مرطوب کننده را روی قسمت بالا و پایین پاهای خود قرار دهید.

•هر روز هر دو پا را چک کنید (شکل ۲). به دنبال بریدگی، تاول، تورم یا قرمزی باشید. مطمئن شوید که تمام پاهای خود، از جمله بین انگشتان پا را بررسی کنید. اگر نمی توانید کف پای خود را ببینید، از یک آینه استفاده کنید یا از شخص دیگری بخواهید آن را بررسی کند.

• جوراب هایی بپوشید که خیلی تنگ نباشند و هر روز آنها را عوض کنید. کفش‌هایی بپوشید که مناسب باشند، اما خیلی تنگ نباشند (شکل ۳).

•قبل از پوشیدن کفش های خود را چک کنید. مطمئن شوید که هیچ چیز تیز داخل آن وجود ندارد.

چه درمان دیگری ممکن است داشته باشم؟ – برخی از افراد ممکن است درمان دیگری برای علائم یا مشکلات ناشی از آسیب عصبی داشته باشند. آنها ممکن است درمان برای موارد زیر داشته باشند:

●درد – پزشکان می توانند داروهای مختلفی را برای درمان دردی که در اثر آسیب عصبی ایجاد می شود تجویز کنند.

●مشکلات پا – پزشکان می توانند مشکلات پا را که رخ می دهد درمان کنند. بسته به میزان جدی بودن مشکل، درمان های مختلفی وجود دارد. برای مثال، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را برای درمان زخم باز انجام دهد:

•زخم را تمیز کنید و پوست مرده اطراف آن را بردارید

• داروهای آنتی بیوتیک تجویز کنید

•جراحی برای برداشتن انگشت یا بخشی از پا انجام دهید

پزشک هر چند وقت یک بار باید پاهایم را چک کند؟

پزشک شما باید سالی یک بار چکاپ کامل پای شما را انجام دهد. آنها همچنین باید در هر بار مراجعه، پای شما را چک کنند.

آیا می توان از آسیب عصبی جلوگیری کرد؟

شاید، اما پزشکان به طور قطع نمی دانند. اگر دیابت دارید، برخی از مطالعات نشان می دهد که می توانید خطر آسیب عصبی خود را با موارد زیر کاهش دهید:

●میزان قند خون خود را تا حد امکان نزدیک به نرمال نگه دارید

●سیگار نکشید

●کاهش وزن، اگر اضافه وزن دارید

●اطمینان از درمان فشار خون بالا و بیماری قلبی  (در صورت داشتن این شرایط)